Vier glimmende steentjes
Toen ze thuis kwam van school zei Anouk: "Mamma, wat raar. Ik zag in de Dorpsstraat vier glimmende
steentjes. Op elke steen stond een andere voornaam, maar dezelfde achternaam: De Groot. En een plaats
die ik niet ken, Auschwitz of zo. Wat is dat?"
Moeder zuchtte diep. Moest ze dat allemaal aan haar kind van twaalf vertellen? Het is zo verdrietig, het
verhaal van de Jodenvervolging. Toch maar doen, dacht ze. Eens moet je het weten, meisje.
Moeder vertelt
Toen begon ze te vertellen. Over de Joden, over wat de Joodse Bergenaren overkwam tijdens de Tweede
Wereldoorlog. Dat die net als Anne Frank door de Duitsers werden vervolgd. Anouk knikte, Anne Frank die
kende ze wel. Dat was toch dat meisje van het dagboek? Daarna vertelde moeder over de Stolpersteine, de
'struikelstenen', die Anouk net had gezien. "Dat zijn geen stenen om over te struikelen. Dat zijn stenen waar
je even bij stilstaat. De Duitse kunstenaar Gunter Demnig heeft ze bedacht. Het zijn monumentjes in de vorm
van een straattegeltje. De steentjes zijn van messing, dat is een glimmend metaal. Voor elk huis waar Joden
woonden die zijn weggevoerd en vermoord, wil hij zulke struikelsteentjes leggen. Waar ook in Europa. Je staat
even stil en bukt je. Dan lees je wie hier woonde en wat er met hem of haar is gebeurd. Dat erge overkwam
ook de Joodse inwoners van Bergen."
Niet vergeten
"Er is een Joodse uitdrukking, die luidt 'Een mens is pas vergeten als zijn naam is vergeten'. Gunter Demnig
brengt die spreuk op zijn manier in praktijk. De steentjes die jij zag, Anouk, die liggen waar vroeger de familie
De Groot woonde, in het huis Kijk Uit. David de Groot was de ijscoman van Bergen. Er liggen nog meer van
die steentjes in Bergen. Voor de echtparen Moriz en Bertha Reif en Simon en Heintje Trijtel aan de Breelaan. Er
liggen er drie voor de familie Elion aan de Loudelsweg. Ook ligt er een Stolperstein voor Vincent Weijand op
de hoek van de Kerkedijk en Landweg. Dat is bij het huis waar hij opgroeide. Samen zijn dat twaalf steentjes.
Voor zes andere Joodse Bergenaren zijn Stolpersteine in Amsterdam gelegd. Die liggen voor het huis waar zij
het laatst in vrijheid leefden, voor ze werden weggevoerd."
Anouk wil er meer van weten
Anouk was wel geschrokken van de verhalen van haar moeder. Toch wilde ze er meer van weten. Jij ook?
Ga dan mee terug in de tijd. Naar het Bergen van voor de Tweede Wereldoorlog. Bergen had toen een echt
treinstation. Hoor je die stoomfluit? De stoomtrein uit Alkmaar komt aan op het station. Het verhaal begint.
Het verhaal over wat er met de Joodse inwoners van Bergen tijdens de Tweede Wereldoorlog gebeurde.
Idzard van Manen
3
