met Duitsers en Oostenrijkers die Joden haatten. Heel
veel jaren geleden waren ze geboren in Tsjechië.
Dat land grenst aan Duitsland. Later verhuisde
het echtpaar Reif naar Wenen, de hoofdstad van
Oostenrijk. Toen het antisemitisme daar te erg werd,
vluchtten ze in 1938 via Duitsland naar Nederland.
Eerst voelden ze zich nog wel veilig in pension De
Haemstede aan de Breelaan. Maar nu niet meer.
Dat was ook omdat Joodse vluchtelingen vlak
daarna hun radio moesten inleveren. En de radio
bracht, net als de krant, juist alle nieuws. Televisie of
internet was er toen nog niet.
Omdat zij Joods waren
Daarna kwam - ook in juli 1940 - een maatregel
die voor Nederlandse Joden gold. Bergen
had net als andere dorpen en steden een
Luchtbeschermingsdienst. Die was opgericht
toen er oorlog dreigde. De leden daarvan waren
vrijwilligers. Zij stonden op uitkijkposten om de
bevolking te waarschuwen voor vijandelijke
vliegtuigen. Dat waren toen de Duitse vliegtuigen.
Maar toen de Duitsers Nederland bezet hadden,
bedoelden de Duitsers daar Engelse vliegtuigen
mee. De maatregel was: Joden mochten geen lid
meer van zijn van de Luchtbeschermingsdienst.
Waarom? Omdat zij Joods waren. In augustus
1940 mochten Joodse slagers niet meer volgens het
joodse ritueel slachten. En bakkers werd verboden
koosjer brood te bakken. Dat gold ook voor de
Joodse slager Eleazar Bing en bakker Salomon
Elte in Alkmaar. Ook Joden uit Bergen konden dus
geen koosjer vlees en brood meer eten. Waarom
gebeurde dat? Omdat zij Joods waren.
In oktober van dat jaar wilden de Duitsers een lijst
van alle bedrijven van Nederlandse Joden. Waarom,
dat vertelden ze niet. Hun geheime bedoeling was
om die later allemaal af te kunnen pakken. Het werd
een lange lijst. Er stonden meer dan 22.000 winkels,
werkplaatsen, kantoren en fabrieken op. Zo begon
de discriminatie, de achterstelling van Joden in
Nederland. In Duitsland waren mensen daar al tien
jaar aan gewend.
Ben je Joods of niet?
In oktober 1940 kwam de bezetter met een andere
vreemde maatregel. Ambtenaren en meesters en
juffen die niet Joods waren, moesten een verklaring
invullen. Die verklaring heette een Ariërverklaring'.
Niet-Joden werden door Hitler en zijn medestanders
namelijk Ariërs' genoemd. De gemeente verzamelde
de ingestuurde Ariërverklaringen. Ach waarom niet,
dachten veel niet-Joodse Nederlanders. Daar is toch
niks mis mee? Ik ben toch ook niet Joods? Anderen
vonden: Nou nee hoor, ik lever zo'n 'niet-Jood-verkla-
ring' niet in. Zij voelden wel aan wat er achter zat.
ïïergen, jY. J{.
pension De J{hemstede
Pension De Haemstede waar Moriz en Bertha Reif na hun vlucht uit Duitsland woonden. Nu is De Haemstede verbouwd tot
een appartementencomplex.
19
