Hoofdstuk 3 Duits-Joodse vluchtelingen in Bergen
Joodse vluchtelingen komen in 1938 met de trein aan in
Nijmegen. Ze hebben een registratienummer om.
Vlucht naar Nederland
In Duitsland werden de acties van de nazi's
van Hitler tegen Joden steeds heftiger. Daarom
wilden veel Duitse Joden uit Duitsland vertrekken.
Net als de familie Frank. Hitler liet hen graag
gaan. Alleen moesten ze wel al hun bezittingen
achterlaten. In die tijd was er in ons land, net als
in Duitsland, veel werkloosheid en grote armoede.
De Nederlandse regering had daarom geen zin
om veel vluchtelingen toe te laten. Die pakten
misschien wel het werk af van Nederlanders.
Bovendien moesten ze ergens wonen, eten en
drinken. Alleen als je leven in Duitsland gevaar liep,
mocht je hier blijven. Maar hoe bewijs je dat, als je
eenmaal hier bent? Je was gevlucht omdat je heel
bang was. Bang dat ze wat ze tegen andere Joden
deden, ook tegen jou gingen doen. Tussen 1933 en
1940 kwamen er 25.000 Duits-Joodse vluchtelingen
Nederland binnen. De regering liet een paar grote
kampen bouwen om hen tijdelijk op te vangen. Eén
ervan was Westerbork in Drenthe. De bedoeling
was dat de Duitse Joden niet in Nederland zouden
blijven. Later zouden ze doorreizen naar Engeland
of Amerika.
Ook in Bergen werden Duitse Joden opgevangen.
Sommigen bij Bergenaren thuis, anderen
in pensions. Zo woonde het bejaarde
kunstenaarsechtpaar Moriz en Bertha Reif in
pension De Haemstede aan de Breelaan. Zij
wachtten op toestemming om door te gaan
naar Amerika. Maar dat lukte niet. Waren ze daar
misschien te oud of niet sterk genoeg voor?
Kristallnacht
In 1938 liet Hitler opeens in Duitsland in één nacht
267 synagogen in brand steken. Zijn aanhangers
verwoestten meer dan zevenduizend Joodse winkels
en werkplaatsen. Daarbij werden veel etalageruiten
ingegooid en kapot geslagen. Daarom wordt deze
nacht de Kristallnacht genoemd.
Hitiers minister Joseph Goebbels schreef in
zijn dagboek:
"DeJoden moeten de volkswoede maar eens goed
voelen. De SS Stosztrupp-Hitler gaat er op uit om in
München opruiming te houden. Ik geef aanwijzing
om de synagoge in de Fasanenstrasze in puin te
laten slaan. Uit het hele rijk komen nu meldingen
binnen: dan 50, dan 75synagogen in brand. De
Führer (Hitler) heeft bevolen direct25.000 tot
30.000Joden te arresteren."
Tienduizenden Joden werden opgesloten in
concentratiekampen en gevangenissen. Bijna
honderd Joden werden op straat of in hun huis
vermoord. Veel andere Duitsers vonden dat best
of deden er zelfs graag aan mee.
Ruth Binheim uit Hannover in Duitsland
herinnert zich de Kristallnacht:
"Ik hoorde iemand roepen: 'Bij die Jood Bin
heim zijn wij nog niet geweest!'. Vijf minuten
later kwamen mannen van Hitlers partij.
Die hebben onze winkel helemaal kapot
gemaakt. Wij woonden boven de winkel. We
zagen dat ze alles naar buiten smeten. Wij
moesten daarna alles opruimen van die man
nen. Er waren toen al veel mensen op straat.
Die stonden te kijken en te lachen. Ik dacht
toen: Waarom helpt niemand ons? Waarom
staan ze daar maar?"
12
