per fiets, vijftig kilometer heen en vijftig terug. Dat kostte een hele dag en soms zelfs een halve nacht; er was in die eerste oorlogsjaren nog geen Sperrzeit. Of het regende of vroor dat het kraakte maakte voor een afspraak niet uit. Zo maakte hij de tocht vanuit Bergen naar Nieuwkoop eens hartje winter. De Nieuwkoopse Plassen lagen er stijfbe- vroren bij en mr. Frits besloot de weg af te snijden door dwars over het ijs terug te fietsen, verlicht door een hel dere maneschijn. Toen Judell dat hoorde, schreef hij hem aan de vooravond van het volgende bezoek wat vaderlijk- bezorgd: 'Kom maar niet meer over het ijs...' Onder zijn lotgenoten waren burgemeesters, notaris sen, artsen, industriëlen, hoogleraren, kunstenaars en voormannen van organisaties die vóór de oorlog al een belangrijke rol in de samenleving hadden gespeeld. Ook Zeiler behoorde als jurist en zoon van een gerespecteerd ondernemer tot de maatschappelijke bovenlaag van Nederland. Zelf zei hij later wel eens niet precies te weten waarom hij was opgepakt, maar het ligt voor de hand dat dit te maken had met zijn prominente rol in de Bergense afdeling van de Nederlandsche Unie. Bovendien had hij als jurist zijn rug recht gehouden en konden zaken die hij had verdedigd als weinig deutschfreundlich worden opgevat. Zo had hij een jongen die de NSB zou hebben beledigd vrij gekregen met het argument dat deze alleen de uitspraken van een ander had geciteerd. VV Gijzeling van gewone burgers werd door een deel van de Duitse autoriteiten - en vooral door de militaire tak - als middel gezien tegen verzetsdaden. Men had het idee dat het Verzet zou inbinden als er Zivilinternierten zou den worden geëxecuteerd. Tweemaal, op 15 augustus en 16 oktober 1942, is het middel daadwerkelijk ingezet en vonden bij Goirle en Woudenberg fusillades van Gestelse gijzelaars plaats. De achterblijvers leefden in een perma nente angst dat zij de volgende keer van hun bed zouden 14 BERGENSE KRONIEK, NOVEMBER 2019 Gijzelaar Op de ochtend van 4 mei 1942 vervoegde zich een politie man aan de voordeur van De Stulp met het bericht dat de jonge Zeiler opgeroepen was om zich 'te melden'. Mr. Frits was thuis en zag aan de houding van de agent dat deze hem alle gelegenheid gaf om wat spullen bijeen te zoeken - en misschien wel voor nog iets anders. De oproep kwam niet helemaal onverwachts en hij had in de afgelopen tijd al vertrouwelijk gesproken over een mogelijkheid tot on derduik in het huis van Gisèle Waterschoot van der Gracht aan de Eeuwigelaan. Als hij nu de fiets pakte en dan achterom... maar toen bedacht hij dat hij een lekke band had, pakte een rugzak met de eerste benodigdheden in en volgde de agent. Samen met enkele anderen werd hij weggebracht, eerst naar Alkmaar, en toen in een lange rit naar Sint-Michielsgestel in Noord-Brabant. Dat was het begin van bijna twee jaar gevangenschap in het seminarie Beekvliet. Wij wtnschen U van fiartc geluk met Uw gcLoortedag, die, In goede of slechte lijden, In voorspoed of tegenslag, voor U een gedenkwaardige mijlpaal moge zijn op den weg naar een Letere toekomst. lol ia ii van der Wonde A. C. de liegt F. Zeiler G, M. van Regierol) Ate na N. M, M. SW« A. S. van Stam N, He lineman Verjaarswens van het Uniebestuur aan Jeltje Kouwenaar ter gelegen heid van haar 24 ste verjaardag op 4 mei 1942 - de dag waarop haar a.s. verloofde Frits Zeiler als gijzelaar werd weggevoerd. Portret van gijzelaar Wieger Bruin, getekend door zijn medegevan gene Frits Zeiler, 1944. Collectie Verzetsmuseum.

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Bergense kroniek | 2019 | | pagina 16