7
SEBASTIAEN CRAENHALS - DEEL 2
Craenhals en het centraal gezag
Sebastiaen Craenhals wordt gesteund
door het koninklijk landsbestuur om
zijn gezag als dijkgraaf te kunnen uit
oefenen. Hij beschikt daarvoor over
manschappen om indien nodig de
confrontatie aan te gaan en hem te
beschermen. Hij is ook informant blij
kens een brief uit Brussel van 20 juni
1572 met daarin een aansporing om
erop toe te zien 'dat burgemeesters van
Alkmaar waken tegen het verrassen der
stad door kwaadwilligen.' Men houdt
elkaar blijkbaar op de hoogte op be
stuurlijk en politiek niveau.
Tijdens het beleg van Haarlem dient
Craenhals een halfjaar als officier aan
de Spaanse zijde 'met drie paarden,
knechten en pagie op zijn eigen beurs,
zonder eenige soldij'. Hij raakt bij
aanvang van het beleg gewond. Een
maand voor het eind van het beleg
vraagt hij aan het centraal gezag om de
functie van baljuw van de Nieuwburg.
Het verzoekschrift, voorzien van de
benoeming (zie pag. 6), geeft een uniek
inzicht in hoe dat ging. Daarnaast krijgt
Craenhals de functie van heemraad van
het Hoogheemraadschap van Rijnland.
Tot effectuering van de twee benoemin
gen zal het echter niet komen. Beide
functies blijven onder de zeggenschap
van de opstandelingen.
Dat Craenhals diplomatiek een belang
rijk persoon is voor beide kampen blijkt
uit de gijzeling van zijn twee dochters
door Sonoy. Ze worden in Hoorn ge
vangen gehouden. Craenhals verzoekt
op 24 augustus 1573 om zijn twee
dochters, rond de twaalf jaar oud, met
nog een gijzelaar, uit te ruilen tegen de
opstandeling Nicolaas Claesz., de latere
baljuw van Amstelland. De Haarlemmer
watergeus Nicolaas Ruychaver bemid
delt bij Willem van Oranje op 29 ja
nuari 1574 voor de uitlevering. Op 18
februari 1574 komen de dochters aan
in Haarlem, 'daer groote blijscap om was'.
De inname van Haarlem. Prent van Frans Hogenberg uit 1574. Particuliere collectie.
HET B E It E VAAT ALXAtAAli rut
i* '4 *4
r I&rnr.—J l.t t'ir* jfmn. Swuwi/tAit L-v iiw- -■■tiav
l.f -rf ly., jfrjfriW rf L.; pwrA* r i pa p
Jf. riifmfw*irT I VjuT lFiTi.V f. iff Id.-J.lf fti-fiTf jLvVWN lïf. rMwJflP i' 1'PW lo.jtm i-inrjfwi I Mfl jtf jihJ <È£mJ
y t yOnV A"ijVi--J JiiljiflF mvrï -t i
Het beleg van Alkmaar vanaf de noordkant. Links het Spaanse hoofdkwartier bij Oudorp,
rechtsonder het dorp Huiswaard, bovenin Heiloo. Uit: De Belegering van Alkmaar door
Nanning van Foreest, 1739.
In West-Friesland, waar Sonoy op dat moment de macht
heeft, is Craenhals nog uit naam van de koning dijkgraaf
van Uitwaterende sluizen, maar hij heeft er geen zeg
genschap. Daar voert Willem Sonnenberch het bewind.
In Kennemerland en de landerijen rond Assendelft en de
Zaan wisselt de zeggenschap, afhankelijk van welk kamp
de macht heeft. Sebastiaen Craenhals wordt op 3 februari
1574 vanuit de opstandelingenkant afgezet en jonkheer
Floris van Jutphaes wordt aangesteld als dijkgraaf (1574
1590), benoemd door Willem van Oranje. Sebastiaen blijft