1 - - -
27
DE BOUW VAN HET NIEUWE HOTEL NASSAU-BERGEN
Loonzakje
In de jaren vijftig hadden we nog een zesdaagse werkweek
van 48 uur, die eindigde op zaterdagmiddag om één uur.
Dan kwam de baas en kreeg je in een loonzakje je week
loon. Het weekloon voor een volwassen bouwvakarbeider
was zo rond de ƒ55,-, plus de 'vakantiebon'. In het bruto
loon waren naast loonbelasting ook bedragen opgenomen
voor vorstverlet en ziekenfondspremie. Het systeem van
zegels plakken voor de oude dag bij de Raad van Arbeid
was net vervangen door het inhouden van de pensioen
premie. Je had recht op één week vakantie en katholieken
kregen bovendien vrij op twee katholieke feestdagen:
Maria Tenhemelopneming (15 augustus) en Allerheiligen
(1 november). Voor rouwen en trouwen waren per geval
twee snipperdagen beschikbaar.
Radio hadden we nog niet op de bouwplaats; er waren im
mers nog geen transistorradio's. (Veel mensen hadden ook
thuis nog geen radio, alleen radiodistributie.)
Fundering
Voor het maken van de funderingsstroken met balken
moesten de timmerlieden raamwerken maken van bekis
tingshout, waarna de wapening erin werd gebracht. Op
lange werkbanken knipten Dirk Dirkson en Cas Min het
wapeningsstaal, bogen het en vlochten het in elkaar en
legden het met de benodigde afstandhouders in de be
kisting. Na keuring door de gemeenteambtenaar werden
deze stroken volgestort met beton.
(Het beton werd met behulp van een betonmolen ter
plaatse gemaakt. Hiervoor werd eerst het rivierzand,
het grind en het cement aangevoerd met de vrachtwa
gen van Niek Tesselaar. Hij was de enige die met zijn
oude International het hoge bouwterrein op kon. De
metselaars en opperlieden gooiden de bestanddelen
in de betonmolen: één deel cement, twee delen zand
en drie delen grind. Het transport op de bouwplaats
gebeurde door de opperlieden en de metselaars in
kruiwagens van tachtig liter.)
Door tegen de bekisting te kloppen en in het beton te
porren, ontsnapte de lucht en ontstond de gewapende
betonfundering. Als het beton was uitgehard, werd de
bekisting verwijderd en konden de profielen (dit zijn in
het lood geplaatste balkjes op de hoeken) gesteld wor
den. Het 'te lood stellen' van de profielen gebeurde door
de timmerlieden met behulp van een schietlood, wat se
cuur moest gebeuren. Vooral bij veel wind was dat lastig.
Nadat de opperlieden de metselstenen en speciekuipen
op steigerdelen hadden neergezet, konden de metselaars
metselen tot het niveau 'onderkant beganegrondvloer'.
Waar nodig voor hemelwaterafvoeren en sanitaire toestellen
werden de nodige rioolbuizen aangebracht; dit waren gres-
buizen (van één meter lang) of langere buizen van eterniet
of van gietijzer. Kunststof leidingen waren nog niet in de
handel. De gresbuizen werden aangebracht door de metse
laars, de eterniet- en gietijzeren buizen door de loodgieters.
Begane grond
Voor het maken van de beganegrondvloeren waren nog
geen prefab-betonsystemen beschikbaar. We waren dus
aangewezen op houten balken met vloeren, op het zand
of op bekisting gestorte beton of een prefab-systeem met
Nehobo holle baksteen. Bij dit laatste systeem werden op
de bouwplaats muren gemetseld, met in elke laag in de
metselmortel een wapeningsstaaf van ongeveer 8 mm. Na
uitharden werden deze muren met mankracht vervoerd
naar de plaats waar ze als vloer werden neergelegd. Ver
volgens werden ze gesteld en verder afgewerkt. Daarna
werd begonnen met het uitmeten en stellen van de profie
len en het plaatsen van de binnen- en buitenkozijnen. Dan
kon de opperman de stenen en kuipen voor metselmortel
plaatsen en konden de metselaars beginnen met metselen.
De stenen - die met vrachtwagens werden aangevoerd -
moesten met de hand gelost worden. Iedereen moest hel
pen lossen - vooral bij grote hoeveelheden.
i Tb.J r1v t IV
1 -Ci i;:__
Buitendeuren afhangen door Cris Punt en IJsbrand Oldenburg.
De houten kozijnen zijn gemaakt in de werkplaats op de
Kerkedijk. Er waren nog geen timmerfabrieken die ko
zijnen maakten. Men was aangewezen op een beperkt
machinepark en veel handwerk. Het vaste personeel in de
werkplaats bestond uit Freek Jonker, Jaap Bliekendaal,
Willem Hoogheid en Lowie Hartwich. Grote hoeveelheden
kozijnen bracht Niek Tesselaar met zijn vrachtauto naar
Bergen aan Zee; bij kleine vrachtjes - en dat was bijna elke
dag - ging het transport met de bakfiets, heel vaak door
Eef Zwaan of Jaap Delis. Je moest het Vlagduin op; dat
was geen pretje. Mee duwen met de fiets was verboden.
Daarvoor is twee keer een bekeuring gegeven, die door
hoofdaannemer Jan Kroon werd betaald.
Dat het aan zee hard kan waaien, hebben we onder
vonden. Aan het eind van de week hadden we voor de
begane grond alle profielen en kozijnen op hun plaats
gesteld en 's maandags zouden de metselaars beginnen.
Maar in dat weekend begon het te stormen. Op maandag
