15
ZOEKTOCHT NAAR DUITSE MILITAIREN UIT WO I, BEGRAVEN IN BERGEN
Op een donderdagmiddag in juli 2011 kregen we bezoek
van een geïnteresseerde in de Eerste Wereldoorlog, die
speciaal belangstelling had voor de graven van de Duitse
militairen. We hebben hem uitvoerig geïnformeerd en na
derhand al onze documentatie toegestuurd.
Hij is uitgebreid op onderzoek uitgegaan, maar kon geen
nieuwe informatie achterhalen. Bij de Volksbund Deutsche
Kriegsgraberfürsorge, die de begraafplaats in Ysselsteyn
beheert, bleek dat zowel volgens hun administratie als
volgens het register van de begraafplaats slechts twee sol
daten waren opgegraven en opnieuw daar begraven. Ook
meldden ze dat het volgens hen uitgesloten was dat er zich
op de begraafplaats in Bergen nog Duitse soldaten zouden
bevinden.
De Deutsche Dienststelle, het informatiebureau in Berlijn,
heeft in de archieven geen enkele vermelding van Degel
en Lipp kunnen vinden en dus ook geen nabestaanden
kunnen traceren.
Bleef dus de vraag wat er met de stoffelijke resten van
Adolf Degel en August Lipp gebeurd is.
Vervolgens heeft onze bezoeker contact gezocht met de
Bergings- en Identificatiedienst (Gravendienst) van de Ko
ninklijke Landmacht en alle gegevens overhandigd. Ook zij
wisten - ondanks het raadplegen van verscheidene archie
ven - geen nieuwe informatie te achterhalen.
Daarmee rees de gedachte dat Degel en Lipp wellicht nog
op de Oude Begraafplaats lagen.
De Gravendienst heeft vervolgens de burgemeester van
Bergen formeel om toestemming gevraagd hun graven te
mogen openen met het doel de stoffelijke resten alsnog
over te brengen naar Ysselsteyn.
Arjan Kos, de beheerder van de begraafplaatsen in Ber
gen, heeft in eerste instantie bij het graf van Degel onder
zoek gedaan. Daarbij bleek dat zijn stoffelijke resten nog
in het graf lagen. Geconludeerd werd dat Degel en Lipp
niet zijn herbegraven.
Op 26 maart 2013 heeft de officiële opgraving plaatsge
vonden en zijn de beide stoffelijke resten overgebracht
naar de Gravendienst in Soesterberg. Een historisch mo
ment voor de werkgroep Oude Begraafplaats. Helaas
mochten we er volgens de procedures van de Graven
dienst niet bij aanwezig zijn.
Herbegraven
Op 16 juli 2014, honderd jaar na het uitbreken van de
Eerste Wereldoorlog, heeft met een korte plechtigheid de
herbegrafenis van Adolf Degel en August Lipp op Yssels
teyn plaatsgevonden. Piet Mooij en Willem Jan Bleys heb
ben daarbij de werkgroep vertegenwoordigd.
Degel en Lipp waren op het rooms-katholieke deel van de
Oude Begraafplaats begraven, het deel dat op voorschrift
van de bisschop van Haarlem met hagen van het algemene
(tevens protestantse) gedeelte is afgescheiden 'zoodat alles
De herbegrafenis van Degel en Lipp op de Duitse Militaire Begraaf
plaats in Ysselsteyn (L).
wat tot een Kerkelijke begrafenis vereischt wordt vrijelijk en
geschikt kan geschieden'. De plechtigheid bij de herbegrafe
nis werd geleid door een legerpredikant. Tijden verande
ren.
Bronnen
- Begraafboeken begraafplaats aan de Schoolstraat (Ruïnelaan),
bewerkt door E.S. de Ridder-Sevenhuysen.
- Willem Jan Bleys. De Oude Begraafplaats aan de Ruïnelaan.
Bergense Kroniek nov. 2009: 9-12.
- Alex Hup. Het mysterie van Bergen. Nieuws van het Westelijk Front,
maandelijkse uitgave over de Eerste Wereldoorlog, nr. 81 augustus/
september 2011.
- Henk Jellema. Interneringsdepot 1914-'18 Een dode Duitser in het
Bergerbos. De Duinstreek januari 1986.
- Henk Jellema. Hollands dorp werd door de oorlog aangeraakt.
Bergen bood aan honderden Duitsers gratis onderdak. De Duin
streek 4 mei 2005.
- S. de Wit. De begraafplaats aan de Ruïnelaan. Bergense Kroniek
mei 1998: 4-7.
Correspondentie:
- Correspondentie gemeente Bergen met de Reichsdeutsche Ge-
meinschaft in Nord-Holland en het Deutsches Generalkonsulat für
die Niederlande (1930-1957), codering 1.776.11.
- Brief d.d. 28 maart 1930 van het gemeentebestuur van Bergen NH
aan G. Wenderich, codering 1.776.11.
- Brief d.d. 19 juni 1864 van G.P Wilmer, bisschop van Haarlem, aan
pastoor B.A. van 't Rood van de Petrus en Paulus parochie te Ber
gen over de inrichting van de begraafplaats.
- Brief d.d. 7 juli 2014 van de Volksbund Deutsche Kriegsgraberfür
sorge e.V. aan de Werkgroep Oude Begraafplaats van de Histo
rische Vereniging Bergen NH met daarin de bevestiging dat er van
Adolf Degel en August Lipp geen enkele vermelding in de archieven
is gevonden, en een uitnodiging voor het bijwonen van een korte
plechtigheid bij de herbegrafenis van Degel en Lipp.
