In 100 jaar van villa Russenduin via
Bio-Vacantieoord tot landgoed Huize Glory
IF -m-f11 IT I I,
^s^^FSat" 1 - vJlwwte -■
HERMAN GELENS EN
MARIA SMOOK-KRIKKE
VwfevVvVa jtv1P
Gezicht op Huis Russenduin, met rechts het koetshuis; foto door
A.J. Bonda (1920). Collectie Regionaal Archief Alkmaar.
Het is dit jaar 100 jaar geleden dat Villa Russen
duin werd opgeleverd, het pand in Bergen aan
Zee dat nu Huize Glory heet. Over het ontstaan
is al eerder geschreven in Themanummer 2 van
de Bergense Kroniek: Bergen aan Zee 90 jaar
(1996). Villa Russenduin was een project van de
schatrijke Amsterdamse zakenman August
Janssen van de Deli Maatschappij, die de villa
liet bouwen als zomerverblijf, waar hij in de
zeelucht zijn gezondheid hoopte te bevorderen.
August Janssen kwam in Baarn, waar hij na het overlijden van
zijn vader in 1903 diens huis bewoonde, in contact met de
daar wonende hotelier C.F. Zeiler en de heer van Bergen Ja
cob van Reenen en zijn vrouw Marie van Reenen-Völter. Door
dat contact werd Janssen in Bergen aan Zee medefinancier
van hotel Nassau-Bergen en van het Duits Koloniehuis. Voor
de Van Reenens hoorde hij zeker tot het soort mensen dat zij
graag in hun nieuwe project Bergen aan Zee zagen komen. In
1916 verkochten ze hem 13 hectare grond van het Russenduin,
dat is vernoemd naar de vele Russen die er het leven lieten
tijdens de veldslag in 1799.
Villa Russenduin
Het huis dat hij liet bouwen, werd een 'kasteel': een enorm
pand met een garage voor zijn auto (een 12-cilinder Packard,
die niet zonder bij te tanken van Baarn naar Bergen aan Zee
kon rijden) en een koetshuis voor de koetsen en de paar
denstallen. De allerbeste materialen werden gebruikt; geld
speelde geen rol. De villa werd ingericht met een combina
tie van modern meubilair van topkwaliteit en antiek. Aan de
wanden kwamen schilderijen uit Janssens verzameling: het
deel dat hij niet dagelijks hoefde te zien, want zijn topstukken
- waaronder een in 1913 gekochte Rembrandt - hingen in zijn
huis in Amsterdam.
Maar al tijdens de bouw bleek Janssen ernstig ziek te zijn. De
bouwactiviteiten volgde hij vanuit een rolstoel. De voltooiing
heeft hij nog meegemaakt, maar drie weken later overleed
hij, op 10 april 1918. Hij liet zijn vrouw Ella de Ridder (41 jaar)
achter en zijn drie kinderen Louise van 20, Peter Wilhelm van
18 en Amelie van 14.
Je zou verwachten dat zijn familie prijs stelde op het prachtige
huis dat August in zijn zieke nadagen had laten bouwen. Maar
ze wisten niet hoe snel ze er vanaf moesten komen! Al in 1919
werd het huis in veiling gegeven bij notaris Top die het in Ho
tel De Nachtegaal in Alkmaar trachtte te veilen. Maar het huis
bleef onverkocht, mogelijk als gevolg van de Van Reenen-ser-
vituten, die onder meer bepaalden dat er geen bank, bordeel
of sanatorium in gevestigd mocht worden.
Wel werd in 1921 in Amsterdam de inventaris geveild: meu
bels, schilderijen, boeken, tapijten, van alles. In Bergen aan Zee
werd de veiling voortgezet met badkamermeubels en tuinge
reedschap, maar ook van de ketel van de centrale verwarming,
de huistelefooninstallatie en zelfs de waterpomp die nodig was
om het stromend water boven het niveau van de watertoren
te brengen. Waar al het geld heen ging is niet bekend. Naar
weduwe Ella? Zij hield in de villa enige feesten, maar trouwde
in juni 1919 met Anton Begeer (broer van de directie van Van
Kempen en Begeer), en verhuisde al gauw met haar nieuwe
echtgenoot en haar dochter Amelie naar Ober-Bayern. Naar
de oudste dochter? Zij was inmiddels getrouwd met een diplo
maat uit Hongarije, waar zij een prachtig landgoed kochten.
In 1924 volgde een tweede poging de villa te veilen. Peter
Wilhelm, de middelste van de drie kinderen, die inmiddels
ook bij de Deli Maatschappij aan het werk was, kocht toen de
villa. Hij betaalde er ƒ60.000 voor; de stichtingskosten hadden
ƒ600.000 bedragen!
Bio-Vacantieoord
Maar hij ging er niet wonen; het huis bleef leegstaan. In 1930
liet de Nederlandsche Bioscoopbond er zijn oog op vallen
voor de Stichting Bio-Vacantieoord. Die zocht een pand om
een koloniehuis in te vestigen. Sinds eind 19de eeuw werden
dergelijke huizen opgericht met het doel ongezonde stads-
28
