13
meer zij binnen de villawijk onder verantwoordelijkheid van
de gemeente. Niettemin had de familie Van Reenen een
stevige vinger in de pap, met Jacob zelf als burgemeester
tot 1923 en daarna zijn zoon Henk in die functie tot in de
oorlog. Ook ruimtelijk werd blijvende invloed uitgeoefend
door het opleggen van de zogenaamde Van Reenen-servi-
tuten.
Op het oudst bekende ontwerp-inrichtingsplan van de
BBMBB uit ca. 1916 is er voor beide woningen een perceel
gereserveerd, waarbij de contouren al min of meer zijn
aangegeven. Overigens bleek het naderhand noodzakelijk
om het plan op veel punten te herzien, maar dat is weer
een ander verhaal.
Ondernemende families
Christiaan Frederich Zeiler (1879-1944) was voor het hotel
houdersvak in de wieg gelegd - bijna letterlijk, want hij
werd geboren in de Wolvenstraat in Amsterdam, waar zijn
vader C.F. Zeiler sr. een restaurant bestierde. Ook verschil
lende andere familieleden belandden in dit vak. Zijn vader
bouwde vanaf 1880 een gerenommeerd bedrijf op in Baarn,
drie van zijn tantes hadden in dezelfde plaats een pension
gedreven, zijn oudste zuster Emilie trouwde met een
horeca-ondernemer in Dordrecht, zijn jongste zuster Emma
behaalde een vakdiploma in Zwitserland en zijn broer Johan
begon samen met hem in een Amsterdams hotel de prak
tijkopleiding 'van spoeljongen tot directeur'. Na een jaren
lange leertijd in het buitenland kwam C.F. jr. in 1906 terug
naar Nederland met de bedoeling om een eigen bedrijf op
te zetten. Op 14 maart 1907 had hij op Huize Kranenburgh
een eerste ontmoeting met Jacob van Reenen - en de rest is
geschiedenis. In 1913 stond Hotel Nassau-Bergen groots en
voornaam op de kaart van het piepjonge Bergen aan Zee.
Ook Herman Judell (1887-1963) stamde uit een familie met
ondernemingszin. Zijn vader Moritz Jüdell (1861-1937),
afkomstig uit Hamburg maar genaturaliseerd tot Neder
lander, maakte carrière als 'koopman' in koffie en andere
producten. Vermaard in en om Alkmaar werd zijn dubbele
schepping, De Karperton. Deze destijds fameuze 'fabriek
voor korstloze kaas', officieel geregistreerd als The Soft
Cheese Manufactory, ontleende zijn roepnaam aan het in
1917 door hem aangelegde kleine landgoed in de Ber-
germeer. Het bedrijfskantoor was aanvankelijk in Bergen
gevestigd, later in Limmen, waar toen ook de productie
plaatsvond, en ten slotte in Alkmaar. Hermans broer Albert
('Ap') Judell (1893-1954) werd daar bedrijfsleider, maar
hijzelf koos voor het juristenvak - al bleef hij de onderne
ming met raad en daad bijstaan. De belangstelling voor de
rechtenstudie zal zeker beïnvloed zijn door een oom van
moederskant, Henri Goudsmit, die een advocatenkantoor
in Amsterdam bestierde. Ook een neef en een nicht zou
den daaraan worden verbonden; zij gaven naderhand nog
regelmatig familiaal advies. Herman bereidde zich intussen
grondig voor op de beroepspraktijk, schreef een proef
schrift waarop hij in 1916 promoveerde, en vestigde zich ten
slotte in 1924 als zelfstandig advocaat in Bergen.
In de eerste decennia van de vorige eeuw was de advoca
tuur nog in opkomst. In de grotere plaatsen, waar een kan
tongerecht of een arrondissementsrechtbank was gevestigd,
bestonden verschillende advocatenkantoren, maar deze
hadden nog een bescheiden omvang. In Alkmaar waren er
een stuk of zes, zeven, waaronder dat van Offers en Lange-
veld op de Oudegracht. De 'praktijk aan huis' van Herman
Judell (aanvankelijk op Breelaan 46) is dus heel klein be
gonnen en vormde voor hem zeker geen dagtaak. Uit de
bewaard gebleven dossiers blijkt dat hij vooral lokale zaken
behandelde, die soms uit niet meer bestonden dan een
juridisch advies. Zo kwamen ze voorbij, van petroleumhan-
delaar Wout Akerboom sr. tot en met het Zeehuis in Bergen
aan Zee, maar de meeste zaken bleven klein in omvang en
tijdsbeslag. Dat bood Judell de gelegenheid om zich ook
verder maatschappelijke verdienstelijk te maken. Vanaf 1926
vervulde mr. Herman op nauwgezette wijze het secretari
aat van de Vereeniging voor Vreemdelingenverkeer. Een
functie waartoe hij ongetwijfeld was overgehaald door zijn
(toen nog aanstaande) overbuurman uit De Stulp, die sinds
1920 voorzitter was. Judell was in korte tijd zeer verknocht
geraakt aan Bergen, iets waarvan ook in de corresponden
tie met collega's nu en dan gewag wordt gemaakt. Toen in
1930 actie werd gevoerd voor het behoud van het Berger-
bos liet hij niet na die wens overal uit de dragen. Een cliënte
die de actie steunde, suggereerde hem om ook een gelde
lijke bijdrage te vragen aan haar vermogende broer. Dat was
C.J. Fokker, zuster van de vliegtuigbouwer Anthony, die op
dat moment in Amerika vertoefde. 'Uw voorstel vind ik
werkelyk fabuleus,' reageerde Judell, maar zou het niet beter
zyn als U hem er om vroeg?'
De VVV en haar doelstellingen
De VVV Bergen werd opgericht op 7 november 1907 en
verkreeg koninklijke goedkeuring op 1 augustus 1908. Tot
de oprichters en eerste bestuurders behoorden de graficus
J.G. Veldheer, notaris L. Top en architect J.C. Leijen. De
doelstelling was volgens artikel 2 van de statuten tweeërlei:
'de bevordering van het vreemdelingenverkeer in de gemeente
Bergen en het behoud van het eigenaardige schoon dier zelfder
gemeente.'
Die tweede doelstelling is tot en met de statutenwijziging
van 1957 gehandhaafd en verdween pas bij de herziening
van 1982. Ze was geheel in de geest van de tijd, en paste
in het zorgvuldig opgebouwde imago van Bergen als
vakantie-idylle in een rustige, gezonde en bosrijke omge
ving. De in 1909 uitgegeven Gids voor Bergen en Bergen aan
Zee, die viermaal zou worden herdrukt, ademde eenzelfde
geest, mede dankzij de illustraties van Jaap Veldheer zelf
- later aangevuld met werk van zijn vriend Job Graadt van
Roggen. Ook de sinds 1910 uitgegeven Bergensche Bad-,
Duin- en Boschbode onder redactie van C. Nannes Gorter
