Het was Ru Waalewijn die ons inspireerde tot dit artikel.
Bronnen
Een overzicht van werken van Jan Roggeveen en een voor
lopige inventarisatie van bouwwerken zijn te vinden op de
website van de HVB, subsite Historisch Onderzoek'.
De foto's op de site en waar niet anders vermeld bij dit artikel
zijn van Petra Kamp Schurer.
11
JAN ROGGEVEEN, EEN TOEGEWIJD BERGENAAR
Pas in 1952 wordt deze zaak geregeld. Onder forse druk
van Hemelrijk wordt er begin december van dat jaar een
overeenkomst met de Van Reenens gesloten: met de aan
koop van Kranenburgh, het Oude Hof en andere bosper
celen, zoals het Maesdammerbos, wordt de zaak tot rust
gebracht en wordt de verstandhouding met de familie Van
Reenen genormaliseerd. Hemelrijk noemt dat het mooiste
Sinterklaascadeau dat Bergen kan krijgen.
De VVV
Ook als voorzitter van de VVV - vanaf 1947 - maakt Rog
geveen zich sterk voor het terugdringen van de plannen
van de Van Reenens, dus dwars tegen het aanvankelijke
gemeentelijk beleid in! Deze kwestie leidde binnen de
VVV tot een groot conflict. De directeur van de exploitatie
maatschappij van de familie Van Reenen, hun schoonzoon
H.L. Baron Taets van Amerongen, was ook bestuurslid
van de VVV. Zonder het VVV-bestuur daarvan in kennis te
stellen richt Taets in 1949, mogelijk als verkiezingsstunt,
samen met de VVD-fractie uit de gemeenteraad een Co
mité tot behoud van het Bergens Natuurschoon op. Doel
van het Comité is geld in te zamelen bij de bevolking voor
aankoop van het Oude Hof. Het bestuur van de VVV, welis
waar fel gekant tegen de plannen van de Van Reenens, ziet
zich hierdoor in een politiek spel getrokken. Roggeveen
treedt onmiddellijk af als voorzitter en belegt als laatste
daad een bijzondere ledenvergadering. Na een tumultueu
ze avond worden de meeste scherven gelijmd. Roggeveen
wordt vrijwel unaniem herkozen tot voorzitter, Baron Taets
van Amerongen ruimt het veld.
Roggeveen blijft voorzitter tot januari 1953, wanneer
opnieuw conflicten rijzen bij de VVV. Door zijn slechte ge
zondheid is hij dan al vaak bij vergaderingen afwezig en is
hij in die laatste jaren zijn invloed grotendeels kwijtgeraakt.
Bello
Een groot belangenconflict doet zich voor bij de kwestie
Bello. Burgmeester Huygens maakt in het geheim vergaande
afspraken met de Nederlandse Spoorwegen over de op
heffing van de tramlijn. Huygens is een groot voorstander
van een meer stedelijke ontwikkeling van het centrum van
Bergen op de plaats van het station. De Bakema-flat op
het Plein is daar het nog steeds zichtbare resultaat van. De
overbodig geraakte trambaan kan mooi gebruikt worden als
ontsluitingsweg van Bergen aan Zee, in plaats van de door
Roggeveen beoogde rondweg langs de Nesdijk. Huygens
zag die weg niet zitten, die immers vlak langs zijn huis aan
de Sluislaan zou komen. 'Alleen over zijn lijk' zou hij dat tole
reren. En dat was, zoals een raadslid opmerkte, een buiten
gewoon slechte fundering voor een weg.
Roggeveen was, naast bekende Bergenaren als Adriaan
Roland Holst, Frits Zeiler en Jaap Hemelrijk, zeer actief in
het Tramcomité dat zich verzet tegen opheffing van de
tramlijn. Het tij was echter niet meer te keren. Hij heeft
nog net, vrij kort voor zijn dood, de laatste rit van Bello op
31 augustus 1955 kunnen gadeslaan.
En ja, die door hem bepleite rondweg kwam er nooit,
maar de kwestie ontsluiting van Bergen aan Zee is nog
steeds een politiek item.
Tijdgenoot Ru Waalewijn, in die tijd werkzaam bij de ge
meente Bergen, kon zich nog goed herinneren hoe hoog
de spanningen tussen Huygens en Roggeveen opliepen.
Voor zijn gevoel waren die voor een belangrijk deel de
oorzaak van de slechte gezondheid van Roggeveen en
diens ontslag in 1948.
Natuurbeschermer
Roggeveen stak zijn hart voor de natuur en zijn grote
liefde voor zijn dierbare woonplaats Bergen niet onder
stoelen of banken. Hij was zeer bevlogen en kon recht op
zijn doel afgaan. Dat blijkt als PWN in 1950 ingrijpende
plannen heeft met het gebied rond de Verbrande Pan:
men wil er massaal dennen aanplanten, tot grote veront
rusting van de Bergenaren. Het gebied zal onherkenbaar
worden veranderd. Roggeveen maakt zich spreekbuis
van die verontrusting over deze plannen en draagt mede
zorg voor de oprichting van de stichting Heemwacht. Met
een grote actie, waarbij zelfs de toenmalige minister van
Landbouw Mansholt werd betrokken, wist de Heemwacht
samen met Bergense kunstenaars, de VVV en tal van na
tuurbeschermers vanuit het hele land het tij te keren. De
Verbrande Pan bleef zoals hij was - tot op heden.
Je zou Bergen ook in deze tijd een Roggeveen gunnen.
- Architectuurestafette nr.10. Bergen - De heeren van Bergen. Tekst
Maarten Min. Uitgave B.N.A., Amsterdam, 1992.
- Bouwkunst in Bergen en Bergen aan Zee 1900-1940. Tekst E. van Leeu
wen en W. Vroom. Bergen, Museum Kranenburgh [2003].
- Regionaal Archief Alkmaar:
Bevolkingsregisters Schagen, Bergen, Alkmaar
Gemeenteraadsverslagen
- Archief VVV Bergen (deels nog in particuliere handen).
- R. Stenvert, R. Rommes. Monumenten in Nederland - Noord-Holland.
Rijksdienst Monumentenzorg. Zwolle, Waanders, 2006.
- A. Visser. In memoriam J.H. Roggeveen. Noord-Holland (maandblad),
1956, jaargang 1: p. 52-53.
- Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Expressionistische_architec-
tuur (geraadpleegd aug. 2018).
- Frits David Zeiler. Een logement met een geschiedenis. In: De Rustende
Jager - In en uit het hart van Bergen. Bergense Kroniek, themanum
mer 5, juni 2003.
