Met dank aan de kunsthandelaar Jan Lanter voor zijn monde
linge informatie
24
BERGENSE KRONIEK, APRIL 2018
een rijke Bergense handelaar in thee, kocht daarom de
woning en liet deze door architect Maurits Plate grondig
renoveren. In 1913 schonk hij het pand aan de gemeente
dat vanaf 1915 met de toepasselijke naam Het Sterken-
huis het Bergens Museum onderdak biedt.
Behalve van Bergense onderwerpen maakte Graadt van
Roggen etsen, houtsneden en litho's van landschappen
en gebouwen elders in Nederland en tijdens zijn langdu
rige studiereizen met zijn vrouw in de jaren '30 naar Zuid
Europa legde hij vele zonovergoten landschappen van
o.a. Ibiza en de Franse Rivièra vast in schitterende tinten.
Er zijn ongeveer 280 grafiekbladen van hem bekend,
waarvan de kunstenaar er vele op zijn handpers afdrukte.
Dit werk bevindt zich in het Drents Museum te Assen.
Grootmeester onder de duinschilders
Naast deze kleurrijke, buitenlandse werken boeien ons
telkens weer de schilderijen die Graadt van Roggen tus
sen 1908 en 1953 in de uitgestrekte duinen van Bergen
en Schoorl maakte. Telkens treft ons de uitbundige,
zonnige stemming in deze naturalistisch geschilderde
duinlandschappen; het lijkt er voortdurend volop zomer.
We kunnen deze Bergense kunstenaar zonder enige
twijfel de grootmeester onder de duinschilders noemen.
Vergelijken we zijn 'Duinlandschap' uit 1914 met het
eerdere werk, dan toont dit hoe hij naar dit meesterschap
toegroeide.
Vrijheidsverlangen
Toen de Tweede Wereldoorlog buitenlandse reizen on
mogelijk maakte en de Bergens-Schoorlse natuurgebie
den verboden terrein werden, raakte de schilder volledig
aan huis gebonden. Zijn vurige vrijheidsverlangen spreekt
uit het indringende zelfportret uit 1942 met het atelier in
zijn besneeuwde tuin en de beboste duinenrij als leven
dige achtergrond.
Afgesloten van het geliefde Bergen
In 1943 werd villa Berkenhoeve, evenals verscheidene
andere panden, door de Duitse bezetter gevorderd
voor militaire bewoning. Het echtpaar Graadt van Rog
gen moest Bergen na 43 jaar verlaten en kreeg gastvrij
onderdak bij de familie Van Foreest in Huize Nijenburg
te Heiloo. Daarna betrokken zij in 1944 enkele kamers in
Huize Westerlicht te Alkmaar; hierbij was gelukkig een
schildersatelier.
Afgesloten zijn van zijn geliefde Bergen betekende vooral
het gemis om vrij buiten te kunnen schilderen. Hoewel
deze vertrouwde werkplek onbereikbaar was, heeft
Graadt van Roggen naar eerdere schetsen nog een aantal
duinlandschappen gemaakt. Ook na de Bevrijding (1945)
bleef het echtpaar in Westerlicht wonen. De schilder was
in 1947 een der eerste werkende leden van het toen
opgerichte Kunstenaars Centrum Bergen, dat in 1952 ter
ere van zijn 85ste verjaardag een tentoonstelling organi
seerde.
'Zelfportret in de winter', olieverfschilderij, 1942. Collectie Drents
Museum, Assen.
Waardevolle culturele erfenis
Graadt van Roggen heeft regelmatig in Bergen, Alkmaar
en elders in Nederland, maar ook daarbuiten, geëxpo
seerd. In 1959 is de schilder in Westerlicht overleden. Zijn
kunstwerken vormen een waardevolle culturele erfenis en
zorgen ervoor dat de herinnering aan hem levend blijft.
Zijn echtgenote Agaath, die hem altijd terzijde heeft ge
staan, overleed in 1961.
In 2007 en 2008 waren er drukbezochte overzichtsexposities
in Assen, Bergen (Museum Kranenburgh en Het Sterkenhuis)
en Domburg. Bij die gelegenheid verscheen over de schilder
het royaal geïllustreerde boek 'Volop zomer'.
Bronnen
- D.A. Klomp. In en om de Bergensche School. Naarden, Strengholt,
1943; herdruk (facsimile, Pirola), 1995.
- J. Louter, A. van Dis, E. van der Maarel. Volop zomer: schilderijen
van Job Graadt van Roggen. Alkmaar, De Doelenpers BV, 2007.
- Jan Nobbe, Tom Borst (redactie). Heerlijk Bergen!? Bergen, Berger
Scholengemeenschap, 1995.
- Frits David Zeiler. Canon van Bergen. Bergen, Historische Vereni
ging Bergen NH, 2013.
