23
'Achter de kerk te Bergen' met Het Sterkenhuis vóór de renovatie.
Ets, 1907 (collectie Drents Museum, Assen).
van Zanegeest. Tjipke Visser vestigde zich enkele lanen
verder, op de hoek van de Breelaan en de Zuidlaan.
In 1912 liet Graadt van Roggen achterin zijn tuin aan de
Notweg een atelier bouwen. Nadat Jaap Veldheer het
dorp in 1914 had verlaten, werd diens villa Oudtburgh
bewoond door Arnold Heystee, de initiatiefnemer van
Park Meerwijk (1918). Job Graadt van Roggen en zijn
echtgenote, die twee kinderen kregen, hebben van 1900
tot januari 1943 villa Berkenhoeve bewoond.
Bergen en verder
Het oude dorpshart vormde eveneens een inspiratiebron
voor Graadt van Roggen. In 1907 maakte hij een prach
tige ets van het huis met trapgevel op de hoek van de
Oude Prinsweg en het Smallepad. We zien het takkenspel
van de dubbele iepenboom Adam en Eva en iets verder
de dakruiter van de Ruïnekerk. Het langgerekte, verval
len pand, dat in 1903 nog in vieren werd bewoond, zou
wegens bouwvalligheid worden gesloopt. Jacob Sterken,
Deze hoge toppen gaan glooiend over in diepe valleien.
Een daarvan gaat hier links schuil achter de struiken en
een zandhelling: het Russengat. Deze naam herinnert aan
de bloedige gevechten tussen de Russische troepen, die
zich na de verloren Slag van Bergen in de duinen terug
trokken, en hun Franse achtervolgers.
De eerste kunstenaars strijken neer
Terug nu naar het vredige landschap onder de blauwgrij
ze hemel en naar de maker van dit werk, de te Amster
dam geboren graficus-schilder Job Graadt van Roggen.
Zijn vader, afkomstig uit een belangrijke Nijmeegse
koopmansfamilie, was koopvaardijkapitein. Jobs moeder
was de dochter van een huisarts.
Graadt van Roggen behoort met de schilder-tekenaar
Jaap Veldheer en de Friese beeldhouwer Tjipke Visser tot
de eerste kunstenaars die rond de eeuwwisseling in het
rustige Bergen met toen ongeveer 1500 inwoners neer
streken. Na deze artistieke 'pioniers' volgden nog vele
kunstenaars van diverse pluimage. Mede door de talrijke
andere nieuwe inwoners zou de dorpsbevolking explosief
groeien.
Riante villa's
Veldheer en Graadt van Roggen waren vrienden uit
Haarlem. Op de Noordergeest, toen nog buiten de
dorpskom, kochten ze in 1899 gezamenlijk een groot stuk
grond. Hierop lieten ze beiden in 1900 een riante wo
ning bouwen. Veldheer betrok de villa Oudtburgh, terwijl
Graadt van Roggen en zijn uit Schoorl afkomstige echt
genote Agatha van de Pol de bewoners van villa Berken
hoeve werden.
In 1901 verscheen dicht bij deze villa's het Russisch
Monument. De gemeenteraad besloot daarom in 1904
de naam Russenweg te geven aan de hier bestaande
zandweg, oorspronkelijk een gedeelte van de Doodweg
'Duinlandschap', olieverfschilderij, circa 1919. Collectie Museum
Kranenburgh, Bergen.
'Zonnig duinlandschap', olieverfschilderij, 1919. Collectie Mieke Smit,
Amsterdam.
