Om rekening te houden met het reizend publiek sloot de
dienst exact aan op de aankomsttijd van Bello: 'die te 11.07
uur arriveert' en was het 'zeer gewenscht dat zij weer met de
tram van 12.24 kunnen vertrekken. Zoudt u hiermede reke
ning willen houden met uw preek?'
10
BERGENSE KRONIEK, APRIL 2018
eigen kerkje met een eigen wijze van geloofsbeleving zag
zij als haar opdracht. Zij liet zich inspireren door de liturgie
van dominee Eugène Bersier. Deze spirituele en maat
schappelijk bevlogen predikant had rond 1870 in zijn Église
de l'Étoile in Parijs een geheel eigen liturgie ontwikkeld.
Hierin was de aanbidding van God veel belangrijker dan
het herhalen van geloofswaarheden en traktaten, zoals in
die tijd gewoonte was. Geen eindeloze preek, maar gezon
gen antwoorden, responsies, van de gemeente. In Bersiers
kerk werd de preekstoel alleen voor de preek gebruikt, de
rest van de dienst werd gehouden vanaf het liturgisch cen
trum vóór in de kerk, van achter de avondmaalstafel. Nu in
veel kerken gemeengoed, toen een novum.
Marie van Reenen schreef, vertaalde en bewerkte de litur
gie voor haar kerkje geheel zelf. Het handschrift daarvan is
nog steeds aanwezig en geeft minutieus aan hoe de dienst
werd gehouden en hoe de gemeente telkens antwoordde.
Net als bij haar Franse voorbeeld was de preek een be
langrijk, maar niet allesbepalend onderdeel van de dienst.
Regelmatige voorganger in de diensten was de dominee
van Bergen, dominee Van den Kieboom. Daarnaast wer
den voor de zomerdiensten andere voorgangers aange
zocht, niet alleen van hervormde, maar ook van doops
gezinde of lutherse huize - iets wat in die tijd bepaald
ongewoon was. Allen kregen ze de liturgie toegezonden,
met de oekaze haar na gebruik weer terug te geven. Daar
naast werd hen opgedragen de gehele dienst binnen het
uur te laten plaatsvinden: 'de dienst duurt precies 1 uur. Eerst
de Liturgische dienst die 25 minuten in beslag neemt. U houdt
dus 35 minuten over voor de preek en slotgebed'.
Naast de gewone zondagse diensten vonden er ook doop-
diensten en huwelijksinzegeningen in het Vredeskerkje
plaats. Deze werden verzorgd door de hervormde ge
meente van Bergen. Het eerste huwelijk dat werd gesloten
was dat van Dirk Haasbroek, administrateur van de familie
vennootschap van Van Reenen, met Cornelia de Pee.
Tegenwoordig worden elk jaar een kleine dertig huwelijken
voltrokken in het Vredeskerkje, waarbij zowel het burgerlijk
huwelijk als de kerkelijke inzegening kan plaatsvinden. De
teller staat inmiddels op ruim 500 huwelijken.
Maatschappelijke functie
Niet alleen voor de liturgie van het Kerkje leunde Marie
van Reenen sterk op het gedachtegoed van de Parijse do
minee Eugène Bersier. Net als hij vond zij het van wezenlijk
belang dat de kerk ook een maatschappelijke functie had,
gericht op het ontwikkelen van de mensen om haar heen.
En net als Bersier stichtte Marie van Reenen (in Alkmaar)
een huishoudschool voor meisjes.
Ook de zedelijke verheffing en algemene ontwikkeling van
De preekstoel, in 1918 gefotografeerd door Bernard Eilers. Aan de
linkerzijde is het niet-gebeeldhouwde paneel zichtbaar. Collectie
Marie Amalie Dorothea Stichting.
de inwoners en bezoekers van Bergen aan Zee was voor
haar een belangrijke doelstelling. Daarom stond voor haar
van het begin af aan vast dat het kerkje een bibliotheek
('boekerij') moest bezitten. Deze zou niet alleen stichte
lijke lectuur moeten omvatten, maar ook naslagwerken
en romans ter ontspanning. Op haar wensenlijstje voor de
opening van het kerkje noteerde zij dan ook boeken. En die
kwamen er, zoals het meeste van wat mevrouw Van Reenen
wilde er kwam. Deze werden allemaal keurig gekaft door de
vrouwen van Bergen aan Zee. Ze stonden in een kast in de
consistoriekamer, vergezeld van een schrift waarin de lener
kon aantekenen wat hij of zij uit de 'boekerij' had meege
nomen. Lastig was wel dat je alleen kon lenen als het kerkje
toevallig open was, en dat was niet zo erg vaak in die tijd.
Het is er allemaal nog, al wordt er al jaren geen boek meer
geleend. Maar het schriftje laat vele bekende namen zien
van toenmalige Bergen aan Zeeërs.
Weinig lezingen, wel concerten
Daarnaast wilde de familie Van Reenen het kerkje openstel
len voor lezingen en concerten, zoals de stichtingsakte al
aangaf. Van het houden van lezingen is niet veel gekomen.
Voor de oorlog hield de Blavatsky-loge van de Alkmaarse
Theosofische Vereniging een aantal zondagmiddagbijeen
komsten, maar meer lezingen zijn er niet terug te vinden.
In het familiearchief Van Reenen is wel veel correspondentie
te vinden over concerten die in het Vredeskerkje werden ge-
