23
OP DE FIETS: EEN RONDJE BERGEN, 1886-1927 DEEL 2
kan al het fiets- en autoverkeer op hoogtijdagen bijna niet
aan: Ons Blad schrijft in 1922 dat met Pinksteren bij Duin-
vermaak wel 1400 fietsen in bewaring werden gegeven. Op
de hoek Ruïnelaan-Dorpsstraat moeten verkeersborden
geplaatst worden.
Tot slot nog één voorbeeld van die sterk toegenomen
mobiliteit en verkeersdrukte: in 1924 klagen de winkeliers
en bewoners van de Stationsstraat over de onhoudbare en
vaak chaotische toestand van hun straat. Men fietst 'ge
woon' op het trottoir, wat een gevaar is voor het wandelend
publiek en de mensen die uit de winkels komen, terwijl de
Stationsstraat toch breed genoeg is om op de straat te
fietsen. Fietsers komen zonder te bellen uit het Smallepad
gereden en kinderen rennen er rond met hoepels. De
winkeliers roepen de gemeente op aan deze chaos een
Is dit, op onderdelen, de oudste fiets van Bergen?
Deze Raleigh is meer dan honderd jaar oud. Het
is een 'dienstfiets', gebruikt in het leger tijdens de
Eerste Wereldoorlog. Dat is ook de reden waarom
hij groen geschilderd is. Uit die tijd stammen waar
schijnlijk ook de bagagedrager en de spatborden.
Later is een gedeelte van het spatbord, toen dat
verplicht werd, wit geschilderd. Het bijzondere aan
deze Raleigh is dat je kunt zien dat de fiets omstreeks
1900 technisch helemaal uitontwikkeld is. De fiets is
in deze vorm en uitvoering meer dan honderd jaar
geproduceerd zonder ingrijpende wijzigingen.
Meer dan 35 jaar heeft deze fiets in weer en wind in
Bergen rondgereden. Op dit moment wordt hij ge
restaureerd. Een Raleigh van meer dan honderd jaar
oud en intensief gebruikt, kan natuurlijk niet helemaal
de oude fiets meer zijn: wielen, banden, pedalen en
een handvat zijn niet origineel. Het Brooks zadel is
weliswaar oud, maar stamt niet uit 1900. De oor
spronkelijke voorrem die erin zat wordt nu hersteld;
dan kunnen er wielen in zonder terugtraprem uit de
jaren 20. Oudere wielen zijn helaas niet meer beschik
baar. Ook worden er andere pedalen, zonder reflec
tie, gemonteerd. Zo komt de Raleigh weer een stukje
dichter bij zijn oorspronkelijke staat uit 1900.
Privécollectie, foto Bert van der Miesen
einde te maken. In datzelfde jaar wordt de politieverorde
ning aangepast en wordt er strenger opgetreden tegen
fietsers op de trottoirs.
En nu: wie op een zaterdag in diezelfde Stationsstraat fietst
en wil oversteken naar de Jan Oldenburglaan, of linksaf wil
slaan, de Breelaan in, kan zich even in 1924 wanen en den
ken: Zo moet het negentig jaar geleden ook al zijn geweest:
een zwerm van fietsers, wandelaars en auto's.
Geraadpleegde bronnen:
- Alkmaarsche Courant 12 april 1920, 29 april 1920, 9 mei 1921, 30 jan.
1922, 9 febr. 1924, 28 mei 1927, 30 mei 1927.
- Archief ANWB inv.nr. 1185-13-1.
- Archief van de N.V. Bouw Exploitatiemaatschappij Bergen aan Zee
(BEM), inv.nr. 31.
- Archief gemeente Bergen 1811-1921, inv.nrs. 18, 19, 20, 28, 29, 30,
31, 32, 83, 95, 457, 458, 494, 477, 861, 865, 868.
- Archief gemeente Bergen 1922-1969 inv.nrs. 1, 64, 1159, 1192, 1193,
1194.
- Bergensche Bad-, Duin- en Boschbode 26 juli 1912, 21 juni 1917,
12 juli 1919, 31 aug. 1919, 8 aug. 1925, 24 juli 1926, 30 juli 1927, 6 aug.
1927.
- H. Jellema (red.). Bergen aan Zee, badplaats sinds 1906. Schoorl,
Pirola, 1981.
- G. Mom en R. Filarski. Van transport naar mobiliteit. De
mobiliteitsexplosie (1895-2005). Zutphen, Walburg Pers, 2008.
- Ons Blad: katholiek nieuwsblad voor Noord-Holland, 29 april 1920,
9 mei 1921, 30 jan. 1922, 7 juni 1922.
- F.D. Zeiler. Verscholen in het groen: Bergen in de 19de eeuw, 1798
1906. Bergen 2002.
De volledige bronnenlijst is op aanvraag verkrijgbaar via de redactie.
Belastingplaatjes. Vanaf 1924 tot 1941 werd er rijwielbelasting geheven,
een maatregel ingevoerd door minister van Financiën Colijn. Werklozen
konden een gratis plaatje met een gat krijgen. Links: plaatjes van
1924, 1925 en 1926. Rechts: een plaatje van 1936. De plaatjes werden
vaak gestolen, vandaar in dit plaatje waarschijnlijk naam en plaats.
Privécollecties, foto's: Bert van der Miesen.
