31
OORLOGSDODEN IN BERGEN
met persoonsgegevens in witte, gotische letters. Kort na
de bevrijding namen paaltjes met withouten borden hun
plaats in. Deze werden later vervangen door houten krui
sen, eveneens voorzien van persoonsgegevens.
De moeilijke taak van de vele teraardebestellingen, als
mede het onderhoud van de begraafplaats, berustte bij
Arie Vrasdonk en zijn Bergense hulpkrachten. Na de oor
log ontvingen en begeleidden Vrasdonk en zijn opvolgers
talrijke nabestaanden uit Engeland, Canada, Australië,
Nieuw-Zeeland en Polen.
Bergen bevrijd
Het langverwachte, grootse moment van de bevrijding van
Nederland was gekomen en ook Bergen deelde daarin
geestdriftig vlaggend mee. Op de onvergetelijke achtste
mei reden de langverwachte Canadese eenheden het
uitgelopen dorp binnen. Eerst werden ze bij het raadhuis
welkom geheten door tijdelijk burgemeester G.J. Lovink.
Daarna volgde het welkomstwoord door commandant
Antonie van Ulsen van de Binnenlandse Strijdkrachten (BS)
bij de voormalige Ortskommandantur (villa De Stulp). Ten
slotte gingen de bevrijders met hun wonderlijke voertui
gen naar een bivak in het Bergerbos.
De ontwapende Duitse militairen uit het kustgebied lie
pen, onder eigen commando, in een lange, rommelige
stoet langs de duinrand naar een verzamelpunt bij Cal-
lantsoog. Vandaar volgden ze, veelal blootshoofds, de
marsroute over de Afsluitdijk naar het vaderland. Zieken
en gewonden werden met huifkarren naar Den Helder
vervoerd en verder per schip naar Duitse Noordzeehavens.
De oorlog was definitief voorbij; dat was voor iedereen
wel duidelijk.
Vieren en gedenken
In de beide Bergense dorpen hielden de overgebleven
bewoners na de bevrijding spontaan hun buurtfeesten.
'Overgebleven bewoners', want we moeten ons wel re
aliseren dat de bevolking gedecimeerd was. Dit was het
gevolg van de gedwongen verhuizing van de Joodse Ber-
genaren naar Amsterdam, van de afwezigheid van de man
nen, die vanwege de Arbeiseinsatz in Duitsland waren en
van de evacuatie in 1943. Alleen al door deze gedwongen
evacuatie waren maar liefst 5780 van de ruim 7400 inwo
ners naar plaatsen buiten Bergen vertrokken.
Naast de spontane buurtfeesten was er in deze turbulente
tijd op 21 mei 1945 ook een interkerkelijke dankdienst
voor de bevrijding in de Ruïnekerk. Enkele maanden later,
op en rond Koninginnedag (31 augustus), waren er goed
georganiseerde bevrijdingsfeesten.
Op 6 juni 1945 - een gedenkwaardige dag - was er weder
om een manifestatie: een militaire dodenherdenking. De
hier bivakkerende Canadezen marcheerden via het dorps-
De Canadees Robert Samuel Patterson werd, 23 jaar oud, op 31
juli 1942 begraven. Zijn Boston-bommenwerper stortte neer op het
Vliegveld Bergen. Bij het graf staan zijn moeder en Arie Vrasdonk. Deze
begeleidde, evenals zijn opvolgers Arie Staadegaard en Dirk Kos, na de
oorlog veel nabestaanden; circa 1948. Foto: Collectie Lau Vrasdonk/HVB
centrum naar de nog eenvoudig ingerichte Geallieerde
Begraafplaats. Daar was een ceremoniële herdenking van
de gevallen Canadese en andere geallieerde militairen. Na
de kranslegging was er een flypast van drie Auster-verken-
ningsvliegtuigjes. Toen het trompetsignaal The Last Post
had geklonken, volgde de terugmars naar het Van Reenen-
park, waar de troepen een parade hielden.
Pas in de dagen na de bevrijding van 1945 beseften de Ber-
genaren dat er 'aan de Kerkedijk' honderden geallieerden
begraven lagen. Al die omgekomen vliegers hadden - sa
men met de machtige grondtroepen - zwaar gevochten om
Nederland te bevrijden. Die levende soldaten kon je, als
je wilde, met eigen ogen zien en toejuichen - op deze be
graafplaats kon je slechts hun dode kameraden gedenken.
Toch duurde het tot 1950 voordat de bevolking op die
plek aan de jaarlijkse Dodenherdenkingen kon deelne
men. Voor die herdenkingen was het van belang dat de
gemeente Bergen de grond van de Geallieerde Begraaf
plaats rond 1948 voor een symbolisch bedrag overdroeg
aan Groot-Brittannië. Nadat de Commonwealth War Graves
Commission het beheer over deze 'Engelse' grond kreeg,
vond er in 1950 een ingrijpende herinrichting plaats. Bij
alle graven werd toen een witte thumbstone geplaatst met
(zo mogelijk) daarop de persoonsgegevens. Sindsdien be-
PüPAl IIHSONRS
