30
BERGENAREN EN DE TWEEDE WERELDOORLOG
Vliegveld Bergen voorgoed onbruikbaar
Om het voor hun vliegtuigen hoogst gevaarlijke Vlieg
veld Bergen voorgoed uit te schakelen, besloten de
geallieerden dit, na hun zeven eerdere luchtaanval
len, zwaar te bombarderen. Op 4 mei 1944 voerden
48 Amerikaanse Boeings ('vliegende forten') met ruim
110 ton bommen een vernietigende aanval uit. Twee
burgerwerknemers kwamen daarbij om het leven. Het
waren Willem Gieling uit Bergen, 40 jaar, grondwerker
en vader van elf kinderen, en Jacob Slooten uit Koe
dijk, 46 jaar, chauffeur en vader van twee kinderen.
Verder werden er geen slachtoffers geteld.
Op 6 juni 1944 (D-day, de geallieerde landing in
Normandië) maakten de Duitsers de startbanen met
springstoffen definitief onbruikbaar. De aanvallen op
de geallieerde armada's werden voortaan vanaf het
Vliegveld Leeuwarden uitgevoerd, onder andere met
nachtjagers. Het in Bergen, Bergen aan Zee en wijde
omtrek opgestelde afweergeschut, zou echter nog
bijna een jaar zeer actief blijven.
Vanaf 2 mei 1945 bewees het terrein van het ver
woeste Vliegveld Bergen uitstekende diensten voor
de geallieerde voedseldroppings (Operatie Manna).
Medewerkers van Rode Kruis, politie en PTT verzamel
den op het enorme terrein ruim 110 ton aan 12.400
voedselpakketten (verpakt in o.a. Britse postzakken)
ten behoeve van de Alkmaarders en de bewoners van
de regio.
luchtgevechten met Duitse jagers, afkomstig van de geco-
ordineerd opererende vliegvelden van Bergen en Leeuwar
den. De bezetter was onophoudelijk de aangevallen partij,
die zich met alle mogelijke militaire middelen verdedigde.
De eerste oorlogsjaren gingen er nog betrekkelijk weinig
geallieerde toestellen verloren. Dat veranderde sterk in
1942-'44, toen luchtvloten van honderden Amerikaanse
en Engelse bommenwerpers, beschermd door jachtvlieg
tuigen, dag en nacht overvlogen. Op de heenvlucht naar
hun Duitse aanvalsdoelen werden er al verscheidene bo
ven West-Nederland onderschept en neergehaald. Veel
vaker gebeurde dit als de aangeschoten, soms brandende,
toestellen onbeschermd naar hun Engelse thuisbasis te
rugvlogen. Omdat er boven het IJsselmeer relatief weinig
luchtafweer was, lag de voorgeschreven vliegroute naar
en van Duitsland over de kuststrook Bergen-Egmond. Bio-
Vakantieoord en de Egmondse vuurtoren dienden daarbij
als oriëntatiepunten. Het vliegen op deze route had tal
rijke, tragische gevolgen. Zo werden er tijdens de oorlog
door de jachtvliegtuigen en het luchtafweergeschut van
het Vliegveld Bergen ruim 90 machines, dikwijls met een
meerkoppige bemanning, neergehaald.
Geallieerde graven met persoonsgegevens op withouten borden, die
aan paaltjes bevestigd zijn. Het zijn na de oorlog de eerste, nieuwe
grafaanduidingen op de nog eenvoudige begraafplaats; omstreeks
1947. Foto: Jos P, Arnhem
Dat kostte 220 geallieerden het leven, zo berekenden
specialisten op dit gebied; 210 vliegers werden als vermist
gerapporteerd, wat opgevat mag worden als omgekomen.
Van de overlevende geallieerden werden er ongeveer 70
krijgsgevangen genomen. Acht vliegers konden met be
hulp van ondergrondse organisaties veilig worden opge
vangen en in het diepste geheim naar Engeland terugke
ren. Daarnaast waren er ook talrijke slachtoffers als gevolg
van motorische problemen van hun toestel.
De met het Vliegveld Bergen verbonden Duitse verliezen
bedroegen 14 neergestorte jagers met een aantal omge
komen vliegers. Het merendeel van hun stoffelijke over
schotten werd, evenals die van de geallieerde slachtoffers,
in Bergen begraven.
Geallieerde graven
Nadat Bergen eveneens werd aangewezen als de centrale
begraafplaats van omgekomen geallieerde vliegers en
aangespoelde zeelieden, groeide de begraafplaats uit tot
een van de grootste in Noord-Holland. Op de geallieerde
graven stonden tijdens de oorlog hoge, zwarte borden
Bij de geallieerde graven vervangen eenvoudige, witte kruisen met
persoonsgegevens de eerdere rechthoekige aanduidingen; omstreeks
1949. Foto: gemeente Bergen/Regionaal Archief Alkmaar
