Daarnaast heeft Leijen in Bergen gewerkt als gemeente
architect en opzichter. In die functie beoordeelde hij
ingekomen bouwaanvragen op de op dat moment
geldende bouwverordening.
Ook is hij tweede secretaris, later penningmeester, ge
weest van de VVV-Bergen, waarvoor hij ook het pand
aan de Oude Prinsweg 25 heeft ontworpen (afbeelding
3, tegenwoordig een galerie).
Inmiddels was Jan Leijen op 43-jarige leeftijd in Alk
maar getrouwd met de 21-jarige Liesbeth (Lies) Winkel.
Het echtpaar kreeg één zoon, Cornelis Johannes Marie
(Kees).
Leijen bleef tot in de Tweede Wereldoorlog in Bergen,
maar vertrok vanwege de evacuatie in 1941 naar Eind
hoven. Daar kreeg Leijen veel opdrachten voor het
restaureren van kerken, zowel in Eindhoven als in de
omgeving.
Al in de jaren dertig had Leijen een samenwerkingsver
band opgezet met de architect Van Rythoven in Ooster
hout (NB) onder de naam Architectenbureau Leijen Van
Rythoven. Na zijn evacuatie naar Noord-Brabant heeft
hij er tot zijn dood zijn beroep uitgeoefend.
Architectonische kenmerken
De bouwwerken van Jan Leijen zijn te herkennen aan
diverse architectonische stijlkenmerken. Hij had zich
diverse bouwstijlen eigen gemaakt en schuwde niet om
verschillende stijlen met elkaar te combineren. Zo zijn
(combinaties van) gotiek, jugendstil, de Amsterdamse
School en het Nieuwe Bouwen in de door hem ontwor
pen bouwwerken terug te vinden. Aan deze combinatie
van stijlen zijn de door hem ontworpen panden vaak
goed te herkennen.
Daarnaast gebruikte Leijen enkele kenmerkende details.
Het kenmerk dat hij het meest gebruikte, zijn 'architec
tonische handtekening', is een gekantelde ruitvorm
('wybertje') in de gevels van de door hem ontworpen
gebouwen. Dit is bijvoorbeeld zichtbaar in de top van
de gevel van restaurant Duinvermaak aan de Breelaan,
in de vier-onder-een-kap-herenhuizen aan de Karel de
Grotelaan 11 t/m 17 en in het twee-onder-een-kap-
horecapand aan de Oude Prinsweg 5 en 7. Zie ook af
beelding 2 van café Rust Wat. Voor deze 'handtekening'
gebruikte de architect vaak eenvoudigweg de in de
gevels toegepaste bakstenen, met daarin verwerkt een
witte ruit van kalkzandsteen. Een vroegere variant was
een ruit uitgevoerd in baksteen. Deze is onder andere
terug te vinden in de woning aan de Karel de Grotelaan
40 en in zijn eigen huis aan de Kleine Dorpsstraat 11.
Ook in de gevel van het voormalige pension Zonneheu-
vel, Kastanjelaan 9, is een ruitvorm verwerkt, maar het is
niet zeker of dit pand door Jan Leijen is ontworpen, om
dat de bouwtekeningen van dit pand niet beschikbaar
zijn. Collega-architecten hebben in dezelfde periode
namelijk ook wel ruitvormige patronen in gevels ver
werkt, al zijn deze vaak anders qua vormgeving - vaak
uitbundiger en uitgevoerd met andere materialen zoals
tegels. (Een mooi voorbeeld hiervan is verwerkt in de zij
gevel van Sint Antoniusstraat 12.) Jan Leijen zelf heeft in
enkele gevallen het wybertje een iets sierlijker vorm ge
geven. Een fraai voorbeeld hiervan is te zien in de top
gevel van de villa aan de Ruïnelaan 34 en was voorheen
te vinden in de uitspanning Rust Wat aan de Bergerweg
(zie afbeelding 2).
Een ander kenmerk dat Jan Leijen in zijn gevels verwerk
te, is het gekantelde, decoratieve metselwerk - een ele
ment dat voortkomt uit de Amsterdamse Schoolperiode.
Twee mooie voorbeelden hiervan zijn te zien in de gevel
van het woon-winkelpand aan de Dorpsstraat 21 (momen
teel drukkerij van René Kuijs) en de woning aan Dorps
straat 32.
Ook het toepassen van vakwerk in de topgevels en als
sierlijke rand onder de dakgoot is een kenmerk in Leijens
ontwerpen. Deze zien we bijvoorbeeld in de woning aan
de Karel de Grotelaan 16, de villa aan de Herenweg 25
en in zijn, in omstreeks 1987 gesloopte, eerste woning
'tSonnehuys aan de Karel de Grotelaan 29 (zie afbeel
ding 9).
Het samengestelde dak is een ander kenmerk dat regel
matig terugkeert in zijn ontwerpen. Hierbij worden twee
daktypes gecombineerd, namelijk aan de straatzijde een
zadeldak, dat dan verder naar achteren overgaat in een
plat dak (bijv. bij Karel de Grotelaan 40 en Oude Prins-
weg 5 en 7).
In zijn beginperiode als architect was Leijen een van de
weinigen die kalkzandsteen in zijn ontwerpen toepaste.
De kalkzandstenen werden gefabriceerd in de fabriek
van de firma August Maschmeijer aan de Kogendijk.
Dit materiaal verwerkte hij in 'tSonnehuys (zie afbeelding
9) en in het herenhuis aan de Dorpsstraat 29. Ook ver
werkte Leijen in opdracht persoonlijke kenmerken van
opdrachtgevers in het ontwerp. Bij een tweetal panden
is dit terug te zien in de roeden van de ramen. In een
bovenraam van het vroegere VVV-gebouw aan de Oude
Prinsweg 25 zijn de letters 'VVV' als roedeverdeling ver
werkt (zie afbeelding 3). Boven de dubbele tuindeuren
van de woning aan de Sint Antoniusstraat 27 zijn beide
letters H van de opdrachtgevers - de hoofdonderwijzer
Haakman en zijn vrouw, met meisjesnaam Hilckman -
verwerkt.
In zijn ontwerp voor het Retraitehuis aan de Loudelsweg
heeft de architect als inspiratie voor de plattegrond een
liggende persoon gebruikt. Daarbij is de klokkentoren
op een dusdanige plaats gepositioneerd, dat de per
soon wel een man moet uitbeelden (zie afbeelding 11).
13
