H
„„JT—^rSv-
p»»1'
we 'Op uitnodiging van Den Haag heeft Bergen als lid
van de COMMISSIE WAAKZAAMHEID benoemd Jan
Hoeben, castelein van de Rustende Jager'
Ook de gemeentelijke overheid wilde niet achterblijven
bij de beperking van het drankgebruik. Vooral het drankge
bruik onder jongeren wilde men ontmoedigen. In de colle-
genotulen van Burgemeester en Wethouders van 12 novem
ber 1903 lezen we: 'De wenschelijkheid wordt besproken om
gedurende de lange winteravonden een cursus houtsnijden etc.
voor jongens te openen om hen op deze wijze rustig te houden,
opdat zij niet in de kroeg terecht komen.'
Tijdens de demobilisatie (Eerste Wereldoorlog) was er een
verbod van kracht op het schenken van sterke drank aan
militairen. Via een speciale Verordening betreffende Bestrij
ding van Drankmisbruik op dagen van Demobilisatie in de
Gemeente Bergen werd vergunninghouders opgedragen hun
lokaliteiten te sluiten. Men mocht ook geen sterke drank te
koop aanbieden, afleveren, verstrekken of ten koop, ter afle
vering of ter verstrekking voor handen hebben. Dat alles met
een sanctie van zes dagen hechtenis en/of een boete van
ƒ25,--, aldus Burgemeester en Wethouders van Bergen op
16 oktober 1916.
10
BERGENSE KRONIEK, NOVEMBER 2016
1946
„rancorHE AFDEEUNG Alkmaar,
POLITIEKE RECHERCHE Voorhou,
nWTRlCT IK_M*AS
Afd Document3'1®
Naar aanleiding van
toy" i»'— Wld'
J. 4 *aext W«.
Kta.M.l'"' 20. te Bergen.
„„.taxie, l\ ALKMAAR ex
de aeraeeEte-Setsretaxl
Ata. Bevolking, ~N j.».d. ieihöt^pA?*;^
„jlliliGMeiZi? „Ja
In 1946 moest men ook politiek betrouwbaar zijn
lokaliteit - te weten een café, een restaurant en een con
versatiezaal - aan de Breelaan 19 te Bergen. Binnen twee
maanden na uitgifte van de vergunning kwam er al een
inspecteur van het ministerie van Volksgezondheid op
bezoek die allerlei gebreken constateerde. Was de inspec
teur door de collega-uitbaters ingeseind? In zijn rapport
was te lezen: de ruimtes voldoen niet aan de Drankwet van
1931 inzake de eisen toetreding daglicht en buitenlucht. Op
16 mei 1947 verzoekt Van Lingen de minister van Sociale
Zaken om overschrijving van de vergunning van A. Tin op
zijn naam, teneinde het bedrijf in het Parkhotel te kunnen
uitoefenen. Als Tin hier op 15 maart 1948 mee akkoord
gaat en het Parkhotel 'een inrichting voor maatschappelijk
verkeer' ingevolge de Drankwet 1931 is geworden, komt
er officieel een eind aan het zich jaren voortslepende ver
haal voor een vergunning met een omweg.
Extra eisen
Naast de eisen voor vakbekwaamheid (Horecadiploma)
moest men ook, om een vergunning te verkrijgen, van
onbesproken gedrag zijn. De gemeente informeerde bij
andere instanties naar de persoon van een potentiële ver
gunninghouder. Na 1945 kwam daar nog een controle bij
van de politieke betrouwbaarheid en tegenwoordig (sinds
1 juni 2003) is er bovendien een controle op de herkomst
van de financiële middelen via de wet BIBOP (Bevordering
Integriteitsbeoordeling Openbaar Bestuur).
Terug naar thee en koffie?
In de tweede helft van de 18de eeuw kwamen koffie en
thee op als volksdrank. Dat was voor de volksgezondheid
een hele verbetering. Het water voor die dranken werd na
melijk gekookt en dus ontsmet. Tegelijkertijd begon echter
ook het gebruik van sterke drank toe te nemen, mede als
gevolg van de slechte leef- en werkomstandigheden van
arbeiders. Waar het drankverbruik per hoofd van de be
volking in 1847 nog rond de vijf liter lag, was dat in 1874
gestegen tot negen liter.
Van kasteelheer tot kastelein
De Bijbel laat er geen misverstand over bestaan: elke
christen heeft de plicht om gastvrijheid te verlenen op
basis van de zeven werken van barmhartigheid (Matt-
heus 25, vs. 35-36). Kloosters wijdden zich daarom aan
de taken om 'dorstigen te laven, hongerigen te spijzigen
en vermoeide reizigers een bed aan te bieden'.
Ook de kasteelheer heette vreemdelingen welkom
en richtte bepaalde vertrekken, soms zelfs aparte
gebouwen, in voor verblijf voor gasten. Op den duur
klopten er zoveel reizigers aan bij de kastelein (let
terlijk: kasteelbewoner), dat deze een vergoeding
ging vragen. Het beroep kastelein maakte zich los van
het kasteel, waarop zelfstandige kasteleins een eigen
ruimte openden om daar hun gasten te herbergen. De
herberg was 'geboren'.
De titel kastelein blijft eeuwen in gebruik. In de notu
len van het Gemeentebestuur d.d. 20 april 1798 lezen
De opkomst van het sociale denken in het laatste kwart van
de 19de eeuw bracht met zich mee dat men oog kreeg voor
de belemmering die de jenever vormde voor de emancipa
tie van de arbeidersklasse. Drank werd herkend als middel
om mensen dom te houden en uit te buiten. Daarnaast
werd hoe langer hoe meer erkend dat de alcohol in bier en
wijn net zo schadelijk is als die in jenever. Dat alles leidde
ertoe dat drankbestrijding mede een zaak werd van geheel
onthoudersorganisaties.
In Bergen droeg de leraar Nederlands van de ULO, Bert
Schuil, vanaf de jaren 30 zijn steentje bij aan de drankbe-
