Een souvenir...
iets om op terug te kijken?
Bergen heeft geen 'eigen' souvenir zoals
bijvoorbeeld Brussel en Parijs een miniatuur
Manneken Pis of -Eiffeltorentje in de collectie
hebben. In onze serie over souvenirs
bespraken we onder andere Bergens
aardewerk, een leporello met foto's van
Bergen aan Zee en de met nostalgische
plaatjes gedecoreerde koekblikken. Maar
vervang Bergen eens door Vriezenveen,
Winterswijk of Koudekerke? Dan blijkt zo'n
koekblik een massaproduct, het aardewerk
bijna universeel en zijn de meeste foto's
nauwelijks bijzonder te noemen.
26
BERT BUIZER
Wat zou dan wel een echt Bergens souvenir kunnen zijn?
Natuur, landschap en de beeldende kunsten trekken toe
risten naar Bergen; de herinneringen hieraan zijn toch ook
souvenirs? Vooruit, een gidsje of een boek helpt ons die
mooie natuur en die veelzijdige cultuur opnieuw te bele
ven. In deze laatste aflevering van 'Een souvenir' staan we
stil bij enkele werkjes die de herinneringen hieraan levend
houden.
Duinmuseum
Als eerste de Gids voor het Duinmuseum uit 1956. Het
Duinmuseum in het Parnassiapark in Bergen aan Zee werd
op 4 juli 1914 geopend. Helaas ging de liefdevol opge
bouwde collectie geprepareerde dieren in de Tweede We
reldoorlog verloren. Na restauratie werd het Duinmuseum
in 1955 heropend en tot de sluiting in 1962 trok het vele
duizenden belangstellenden. Velen kochten de nu nostal
gisch aandoende Gids voor het Duinmuseum, geschreven
door Bob Boersma, met bijdragen van dr. A.C. van Bem-
mel, H. Schimmel en prof. dr. H. Engel. Mede hierdoor
leeft het intieme museum van weleer voort in de herinne
ring van vele bezoekers, die er vaak hun levenslange liefde
voor natuur en landschap opdeden.
Inspiratie
Natuur en landschap inspireren veel beeldend kunste
naars, literatoren en componisten, ook die uit Bergen
en omgeving. Immers, natura artis magistrade natuur is
de leermeester van de kunst - dat is van alle tijden.
Toen Bergen aan Zee in 1931 het 25-jarige jubileum vierde
- 'opdat reeds thans kan worden verklaard, dat het stichten
van de badplaats tot zegen voor velen is geweest' - organi
seerde een feestcomité een herdenkingstentoonstelling
in villa Russenduin met werk van kunstenaars die toen in
Bergen werkten of hadden gewerkt. Zo vermeldt de cata
logus werk van onder andere Hans Beers, Else Berg, Cees
Boendermaker, Beli Bok, Arnout Colnot, Bernard Essers
en Dirk Filarski. Ook waren er beelden van Tjipke Visser en
literair werk van onder andere C.S. Adama van Scheltema,
Marie van Bergen, J.C. Bloem, Adriaan Roland Holst en
Herman Gorter. Van de componist J. van Domselaer werd
bladmuziek getoond.
De tentoonstelling, van 26 juni tot en met 15 augustus
1931, werd geopend door de Commissaris der Koningin,
Jhr. mr. dr. A.J.A. Roëll. Talloze bezoekers genoten van het
geëxposeerde werk, immers 'Mede door den arbeid van de
kunstenaars is Bergen aan de vergetelheid ontrukt geworden,
met het gevolg meer welvaart voor velen en verhoging van
het levensgeluk voor duizenden'. Vrijwel al het werk was te
koop en mede daardoor leven de herinneringen aan dit
jubileum van Bergen aan Zee nog voort in menig huiska
mer of boekenkast!
Bergense school
Wanneer een eerste kunstwerk de belangstelling heeft
gewekt, volgt al spoedig verdieping in werk en leven
van de kunstenaar. Een erg gewild naslagwerk is dat van
D.A. Klomp - In en om de Bergensche School - uit 1943.
Het omvangrijke en rijk geïllustreerde boek, dat in de ja
ren negentig enkele malen is herdrukt, behandelt werk en
leven van enkele tientallen Bergense kunstenaars. Aan de
grote mecenas van de Bergense School, Piet Boenderma
ker, is een apart hoofdstuk gewijd. Het boek van Klomp
was decennialang het enige naslagwerk. Het duurde tot
1976 voordat De Bergense School door Adriaan Venema,
in kleur geïllustreerd, verscheen. Ook in dit standaardwerk
is een hoofdstuk gewijd aan de verzamelaar Boenderma
ker, maar de auteur gaat vooral in op wie hij als schilders
in-beperkte-zin van de Bergense School beschouwt. Zowel
het boek van Klomp als dat van Venema zijn waardevolle
souvenirs.
De herinnering aan de vele kunstschilders wordt op speel
se wijze levendig gehouden door het nog maar enkele
jaren geleden, op initiatief van verzamelaar en kunsthandel
Renée Smithuis, verschenen Verzamelkwartet Bergense
School. Smithuis bracht de vele werken van Bergense schil
ders opnieuw onder de aandacht, niet in het minst door de
