Van trein naar Plein
Museumschatten
NEL JONGEJANS
EN MAARTEN MIN
Het Plein in de vroege jaren zestig van de vorige eeuw. Foto: Bureau BroekBakema Architecten
In Het Sterkenhuis in Bergen, het oudste huis van het dorp, wordt een tentoonstelling ingericht
over de moderne tijd, een primeur voor het museum. Daarin komt de ontwikkeling van het Plein
centraal te staan.
Het Plein - eens een laaggelegen weiland naast de zandrug
waarop de Ruïnekerk is gebouwd, dan in 1905 de aanleg van
een spoorlijn door de weilanden achter het oude centrum
van het dorp langs, de aanleg van een station en kolenschu-
ren, het weer verdwijnen van dit alles na de opheffing van de
spoorlijn in 1955 en tenslotte de bebouwing van het leegge
komen terrein vanaf 1960 tot op heden.
Er stonden anno 1955 aan de zuidzijde van dit terrein wel al
enkele gebouwen. Aan de kant van de Karel de Grotelaan
de brandweerkazerne en het Harmoniegebouw en aan de
kant van de Breelaan onder meer De Rustende Jager en het
Oranjehotel. Maar met de bouw van het nieuwe winkelcom
plex van Bakema, beroemd geworden met de Lijnbaan in de
wederopbouw van de stad Rotterdam, deed in één keer de
moderne tijd zijn intrede in het dorp. Het terrein dat door de
Bergenaren nog 'het stationsplein' werd genoemd, kreeg na
veel discussie in de gemeenteraad de naam Plein. Het werd
in november 1960 officieel in gebruik genomen.
Sfeer
Op de begane grond van het museum wordt de bezoeker in
een sfeer gebracht om met alle zintuigen te worden voorbe
reid op de betekenis van deze ingreep. Men krijgt een beeld
van hoe het vervoer van Alkmaar naar Bergen in de loop
der eeuwen veranderde. Hoe het was rond 1600, toen men
per boot of per voet ging, hoe blij men was met de komst
van Bello in 1905 en hoe woedend de Bergenaren waren
toen de NS de exploitatie van de stoomtram in 1955 ging
opheffen. De tentoonstelling laat ook zien hoe de Bergenaar
rond 1905 gekleed was als hij op reis ging en hoe dat was in
1955.
Als men dan via de ruime trap in het museum boven komt, is
daar alles te zien over de ontwikkelingen van het Plein in de
volgende decennia. Oude bebouwing die moest verdwijnen,
nieuwe gebouwen die daarvoor in de plaats kwamen, een
proces dat tot op heden doorgaat. Van elk gebouw zijn er
ontwerptekeningen, voorwerpen en foto's van voor en na de
totstandkoming verzameld, die de sfeer oproepen van het
betreffende gebouw of van de plek waar het staat of stond.
Wat is er te zien? Natuurlijk het complex van Bakema, met
winkels en flatgebouw, de eerste nieuwbouw uit 1960. Dan
Texaco, de benzinepomp met bebouwing uit de jaren zestig,
en het nieuwe winkelcomplex met onder meer de Hema,
dat nu op deze plaats is verrezen. Ook het Drieluik-complex,
geopend in 1992, dat ertegenover ligt. En uit eind jaren
tachtig het bankgebouw van ABN Amro op de plaats van de
kolenloodsen van Akerboom. De bibliotheek en Centre Ville
1 en 2 uit midden jaren 80. En de (nieuwe) Rustende Jager,
waaraan lang werd gewerkt: van 1986 tot 2003.
Er is ook aandacht voor alle kleine gebouwtjes en objecten
die op het Plein hebben gestaan zoals de kiosk, eettentjes,
bloemenstalletjes, een urinoir en meubilair. De huidige plan
nen voor de ontwikkeling van het nieuwe centrum zullen,
voor zover voorhanden, niet ontbreken.
Aha: AH!
Dankzij de medewerking van velen is veel materiaal verza
meld, dat op een leuke, educatieve en ook spannende en
belevingsvolle manier wordt gepresenteerd, zó dat Bergena
ren een aha-erlebnis hebben als ze Albert Heijn ontdekken in
het gebouw van Bakema, en dat de toeristen onder de in
druk zullen zijn van de lef van een bestuur dat het aandurfde
om moderne en vooruitstrevende architectuur te omarmen
voor het kunstenaarsdorp Bergen.
De tentoonstelling is geopend van 3 mei t/m 30 november
2016.
23
