Heren van Bergen en voorouders van
jonkvrouw Goede (van Bergen)
HET GESLACHT VAN HAARLEM
In het novembernummer 2014 van de Bergense Kroniek zijn de lotgevallen van jonkvrouw Goede
van Bergen en haar ouders beschreven. In het verlengde daarvan volgt hier het verhaal van haar
voorouders aan vaderszijde: de Van Haarlems. In dit geslacht vinden we diverse heren van
Bergen, waaronder Goede's vader Jan van Bergen. Dit artikel van Hendrik Battjes biedt goed
inzicht in de genealogie en de leefwijze van de vroegste heren van Bergen.
7
HENDRIK BATTJES
De zeven bekende generaties Van Haarlem vóór Jan van
Bergen (zie tabel 1) leven in de tijd van de kruistochten, een
periode waarin slechts bij wijze van grote uitzondering iets
aan het perkament is toevertrouwd. Dat we hier en daar toch
een glimp kunnen opvangen van het leven van deze heren
is vooral te danken aan het feit dat zij nauwe banden on
derhielden met de graven van Holland en met de abdij van
Egmond, waarover wél originele teksten bekend zijn, hoe
fragmentarisch ook. Het betreft oorkonden en annalen waar
uit blijkt dat de Van Haarlems - net als andere hoogadellijke
heren uit die tijd - hun levens in politiek, militair en religieus
opzicht hadden ingericht naar het voorbeeld van de graven
van Holland. Daarom nu eerst een korte schets van het gra
felijke decor waartegen die levens zich hebben afgespeeld.
1 Allard van Haarlem (sterft voor 1091)
I
2 Galo van Bergen (genoemd 1105-1120)
x Gertrudis
I
3 IJsbrand I van Haarlem (genoemd 1162-1174)
I
4 Simon I van Haarlem (genoemd 1198-1215)
I
5 IJsbrand II van Haarlem (genoemd 1200-1230)
I
6 Simon II van Haarlem (genoemd vanaf 1245,
sterft 1280)
x Beatrijs van Voorne
(2e x Catharina van Dale Van Diepenheim)
I
7 Dirk van Haarlem (genoemd 1275-1305)
I
8 Jan van Bergen (sterft 1321)
x Jutta Jans Persijn (sterft ca. 1343)
I
9 Goede van Bergen (sterft na 1377)
1e x Florens van Haamstede (sterft 1345)
(2e x Gerard van Merxem, sterft voor 1369)
Tabel 1. Het geslacht Van Haarlem Van Bergen
(Bron: Cordfunke 2013)
Wankele bronnen voor afstammingslijsten
Geslachtsregisters van middeleeuwers bieden geen
genealogische zekerheid. Afstammingslijsten wor
den vooral afgeleid uit 'combinaties van waarschijn
lijkheden'. De eerste zes generaties in de genealo
gie van tabel 1 geven slechts de meest waarschijnlij
ke situatie weer. Dat Simon I van Haarlem een zoon
is van IJsbrand I, is bijvoorbeeld af te leiden uit het
gegeven dat beiden 'Van Haarlem' heten en dat
IJsbrand in oudere oorkonden figureert dan Simon.
Familienamen komen pas in de loop van de 13de
eeuw in zwang. In oudere oorkonden worden de
ondertekenaars alleen bij hun vóórnaam genoemd.
Dit kan verwarrend zijn, ook al doordat alle adellijke
families aan elkaar verwant zijn, en veelal dezelfde
voornamen gebruiken, zoals Willem, Jan, Dirk of
Gerard. Het opstellen van een genealogie is daarom
'veredeld gokken', zeker als het gaat om de begin
periode, waaruit bijna geen oorkonden zijn overge
leverd.
Vanaf 1200 zijn er wat meer oorkonden uitgeschre
ven en pas vanaf 1300 zijn er meer betrouwbare
bronnen. Behalve in de oorkonden, zijn er ook
genealogische gegevens te vinden in geschriften
als de annalen van Egmond en de Rijmkroniek van
Melis Stoke.
