6
BERGENSE KRONIEK, NOVEMBER 2015
Het tolhuis aan de Bergerweg in 1910, met tolgaarder Pieter Schoen en zijn vrouw Pietertje
Kramer. Collectie Familiearchief Peter Schoen
Tolgaarder Pieter Schoen en zijn vrouw
Pietertje Kramer
To-^gaarder Pieter Schoen
dVijn opa Peter Schoen ingeboren in de zomer van 1877- Om
precies te zjn: op vrjdag 1Sguni om 12uur 'smiddags inhet
polderhuis van de Bergermeer (tegenover de huidige Hogeschool
Pnholland aan de Bergerweg), als zoon van Afbertus Schoen
en Anpe Jonker Albertus was watermolenaar op de Dikke
dMolen direct naast het polderhuis. Tegenwoordig is dit
- alsinds 1922 - een elektrisch/gemaal.
Op zondag 8 mei 1904huwde de 27-jarige Pieter met de 2Ópa-
rige Pcetertp Kramer uit Koedijk/. Hp was van beroep landar
beider.enpachtte eind1904de tol van degemeente Bergen aan
de Schupweg (de huidige/ Bergerweg) voor een termijn van vgp
Jaar voor de som vanp1.290,-perjaar - inclusief de huur voor
het tofgaardershuis - te betalen in twaaf maandelgkse termijnen.
Hp was de opvolger van Jacob Huisman, denogmaar sinds
1903 tolgaarder was, maarniet aan zpn verplichtingen had vol
daan (zie het artikel).
De Schupweg was, zoals denaam aangeef, een bochtige
zandweg verhardmet schepen, met sinds 1880in het midden
een met straatklinkers oerhardpaardenpad, om het uitslijten te
voorkomen. In de verslagen van burgemeester en wethouders
was regelmatig te lezen dat aan de/ losplaats nabij de Koedijker-
vlotbrugper schpgrind werd aangevoerd voor het onderhoud
van de Schupweg, betaalduit de inkomsten van de verpachting-
In 1912 is de weg uiteindekjkgeheelgeheel bestraat. Sinds 1904
luidt de naam Bergerweg.
's .Maandagsmorgens was het vroeg druk voor opa; dan was
het veemarkt in Alkmaar: Boeren uit de Bergermeer en omge
ving dreven hun dieren naar de markt en kwamen in het begin
van demiddagsoms terug met nieuw vee. Dieren wisselden van
eigenaar ofeindigden in het Akmaarse slachthuis. Het toltarief
voor elk kaf varken ofschaap was 1cent, maar bg eenkudde
varkens of schapen van meer dan vf/tg stuks was de maximum
prijs ó0cent. Voor eenpaard ofmuilezel moest Scent afgetikt
worden. De voortschrijdende techniek had in die jaren ook de
automobiel en het (wiel op de weggebracht, waartoe ook de
toltarieoen eind/899 waren aangepast. Voor een automobielop
drie J vier wielen was 5 cent verschuldigd en rijwielen mochten
-gefgk de voetgangers - tofvrj passeren. Hiertoe werdzefs de
voetgangersdoorgang verbreed, zodat opa Pieter niet voor een
paar'brooddronken' wielrijders's/nachts het bed uit hoefde. P
190Ó werd het tarief voor automobielen verhoogd tot 20cent.
Ook het veeoervoerging toen hoofdzakekjk 'per as' (op eenkar).
Omdat degemeente hetpaehten van tofgaring regelde in een
vijfjaar^^kse contract, moest opa/ in 1910 opnieuw voor vijfjaar
inschrijven. P de verpaehtingsvoorwaarden stondonder andere
dat Pieter het tolhek niet openmocht faten staan en dat hij bg
zonsondergang de verlichting diende te ontsteken. Eind 1910
verzocht hij aan hetgemeentebestuur om een nieuwe lantaarn te
plaatsen. Besloten werd een nieuwe, draaibare lantaarn te
faten vervaardigen.
Vaste Bergensepassanten afs Brakenhof Modderman, Olden
burg en Vis betaafdenper week, zo is in Pieters kasboek te lezen.
In Daging de tofgaring over naar eenmanmet de toepassefif
kenaam Reindert Tolsma/. Opa Pieter werd weer landarbeider
en vestigde zich aan de Noorderkade te Akmaar Begin I9P
ontvinghjjnog fó0,-- sehaüeoergoeüingvoorgemisteontvang
sten van'rijtuigen in efke categorie', omdat de Bergerweg in
1915 enige dagen afgesloten wasgeweest voor'herstellingen aan
de brug', die toennabij de melkfabriek Wilhelmina lag. Deze
brug is in 1935vervangen en enkefe honderden meters zuidelijker
geplaatst. Op de oostelijke zjwang van deze brug isnogheden
ten dage te lezen MYN KROMMEN RUG, DRIE EEUWEN
TRUG ANNO 1635; en oP de,westebjke 'DE NIEUWE
BRUG, DE TYD GAAT VLUG ANNO 19351
Peter Schoen
