Die met Diederic op thuys waren
Allegader teenrer scaren
allemaal samen als één groep,
Boden hem op, tot hem viven,
gaven zich over, op vijf van hen na
Die wouden met Diederic bliven
die bij Dirk wilden blijven
Ende ghenieten der aventuren
om hetzelfde lot te ondergaan
Dien Diederic mocht gheburen.
Doene mochte Diederic verder niet:
Hi most opgheven, wats geschiet,
Ende most bliven daer ghevaen.
11
HET GESLACHT VAN HAARLEM
r J
De ruïne van Oud Haarlem
met Assumburg op de
achtergrond. Gravure van
Pieter Saenredam, 17de eeuw
sel van het Karolingische hofstelsel. Zij kochten het terrein
voor 760 pond als 'vrij eigen' bezit, dus niet in leen. De
zwagers splitsten hun nieuwe bezit al gauw in tweeën.
Simon II kreeg ongeveer 108 hectare, genoeg om er een
flink kasteel op te bouwen.
Steengroeve
Dit trotse kasteel was helaas geen lang leven beschoren. In
1351 werd het tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten
door Dirk van Brederode verwoest. Tijdens het beleg bleken
de gemetselde kasteelmuren niet bestand te zijn tegen de
grafelijke blijde die Brederode van de stad Haarlem naar
Heemskerk liet slepen (een blijde was een enorme houten
machine waarmee zware keien tegen de muren van de bele
gerde veste werden geslingerd). Men ging grondig te werk:
van het kasteel bleef slechts een grote hoop puin over.
Ook veel andere kastelen gingen er in die burgeroorlog aan.
De edele heren gingen niet bepaald zachtzinnig met elkaars
bezit om en sloegen ook elkaar met veel ambitie de hersens
in, zodat het geen wonder is dat er ook bij Oud Haarlem
ooit een gespleten schedel is gevonden.
Het kasteelterrein Oud Haarlem bleef nog lang een vind
plaats van oude bouwmaterialen. Tot in de vorige eeuw
werd het benut als een soort steengroeve, waar naar oude
bakstenen werd gespit. Het naburige slot Assumburg is zelfs
deels gebouwd met kloostermoppen van Oud Haarlem.
Bron van inspiratie
Ruïnes spreken altijd tot de verbeelding. Ook de trieste
overblijfselen van Oud Haarlem hebben in de loop der tijd
tal van beeldend kunstenaars geïnspireerd. Op vele afbeel
dingen manifesteert de oude puinhoop zich ruim drie eeu
wen na de verwoesting nog als een imposante, begroeide
heuvel waarop drie brokken metselwerk overeind staan. In
het romantisch aandoende gedichtje onder de gravure van
Saenredam hierboven wordt het Assendelftse huys genoemd.
Deze adellijke familie had Assumburg in leen van de Van
Haarlems, die er zelf nooit hebben gewoond.
Vervormde rechthoek
Van het zo deerlijk geschonden heerlijke slot Oud Haarlem
tekenen zich nog steeds bepaalde bodemsporen af in het
weiland. Die sporen zijn alleen waarneembaar vanuit de
lucht en werden in 1939 opgemerkt door een oplettende
luchtmachtkolonel, die dit meteen doorgaf aan de be-
Passage uit de Rijmkroniek van Melis Stoke, met her
taling, over de verdediging van het Muiderslot tegen
een aanval van de bisschop van Utrecht in 1296.
Deze regels geven een goede indruk van het Neder
lands van die dagen, waarvan ook de Van Haarlems
zich hebben bediend. Melis Stoke schrijft compact en
beeldend. De charme van zijn versregels doet in de
verte denken aan de houten heiligenbeeldjes uit die
tijd, die ondanks hun primitiviteit soms óók zo'n di
recte zeggingskracht hebben.
Degenen die bij Dirk op het
kasteel waren,
dat Dirk zou treffen.
Toen kon Dirk het niet meer
volhouden.
Hij moest zich wel overgeven,
hoe dan ook,
en moest daar in gevangenschap
achterblijven.
