Egmond, door het bos richting de buurt Bergen en door de
(lage) duinen naar zee. Over die vaak moeilijk begaanbare
zandwegen gingen handwerkslieden met hun kar langs
boerderijen en woonbuurtjes op zoek naar werk. Ketellap
pers, mandenmakers en timmerlui bijvoorbeeld. Hun werk
was het herstellen van gereedschap of huishoudelijk gerei
zoals teilen, emmers, ketels, manden, maar ze deden ook
wel timmer- of schilderwerk, zoals bijvoorbeeld het plaatsen
of schilderen van een nieuw damhek. Dan waren deze men
sen 'gast' op de boerderij.
Ook zwervers en venters vonden langs deze zandpaden hun
weg. Het gebeurde niet zelden dat de afgelegen boerde
rijen waar geen honden waakten, op de marktdagen door
zwervers met minder goede bedoelingen werden bezocht.
Ook mijn moeder heeft zich, toen zij rond 1912 nog als
huishoudster op de boerderij werkte, heel angstig gevoeld
toen een paar dronken zwervers, naar zij zei gewapend met
een mes, rond het huis liepen.
Veranderingen
Naarmate het grondgebied rond de boerderij steeds kleiner
werd (door deling met de kinderen wegens hun huwelijk),
kreeg ook de huishouding een andere vorm. Er werden
geen boter en kaas meer gemaakt. De melk ging naar een
fabriekje in het dorp. Vader bracht de melk dan zelf naar
de Mosselenbuurt. Op zaterdagmorgen lag daar dan ook
altijd De Duinstreek, in een kistje dat speciaal daarvoor was
opgehangen.
Door het inkrimpen van het bedrijf en doordat de melk niet
meer thuis werd verwerkt, probeerden vader en moeder al
les zoveel mogelijk zelf te doen. Eerst nog met hulp van een
vaste werknemer en van mijn grootvader, die na het overlij
den van zijn vrouw Neeltje nog twintig jaar op de boerderij
is blijven wonen. Daarna met hulp van buurjongen Dirk, die
bijna dagelijks na schooltijd kwam voor de lichte klusjes en
dan vaak gezellig bleef eten. Ook werd steeds meer werk
uit handen genomen door mijn broer Piet, die na de lagere
school thuis is gebleven als opvolger in het bedrijf en en
kele avondcursussen heeft gevolgd.
Na de hooitijd kwam vroeger het oogsten van het graan,
een zwaar karwei. Gelukkig waren de Drentse maaiers nog
aanwezig. Het 'graan aan de schelf rijden' was hun laatste
werk voor ze naar huis vertrokken.
(Een schelf is een hoop hooi, stro of ongedorst graan; graan
aan de schelf rijden betekent: het graan opeenhopen tot
graanmijten of het erf, voordat het naar de dorsvloer kon
worden gebracht om daar te worden gedorst; red.)
Toen vader tijdens de bezettingsjaren verplicht was graan
te verbouwen (de zogeheten scheurplicht), was er voor de
boeren een dorsmachine beschikbaar. De komst van nieuwe
producten op de markt, de komst van een melkfabriekje in
het dorp en de komst en aanleg van elektriciteit...wat een
vooruitgang, wat een mogelijkheden, ook al werd er van
die elektriciteit de eerste jaren maar nauwelijks gebruikge
maakt.
Ook andere veranderingen werden maar langzaam geac
cepteerd en ingevoerd. De jaarfeesten thuis en in het dorp,
daar moest het liefst niet te veel aan worden getornd. Ver
anderingen in bedrijf en huishouding? Nee, laat het voorlo
pig maar zo. Kleding of haardracht, veranderen? Wat werd
er gewikt en gewogen.
De komst van een nieuwe huisvrouw (boerin) bracht nog
wel eens wat verandering, als zij tenminste de moed had
om kritiek te doorstaan.
Aan het Wiertdijkje zijn nog lang de oude gebruiken ge
handhaafd. Maar de tijd van modernisering is uiteindelijk
niet aan onze boerderij voorbij gegaan. Tractoren, melkma
chines, machines voor de hooibouw en de huishouding, wa
terleiding, gas en telefoon zijn alweer jarenlang aanwezig.
Maar ik heb kunnen constateren dat de afbraak van mooie
oude dingen in en rond de boerderij een halt is toegeroe
pen. Er is duidelijk gekozen voor behoud, ondanks minder
comfort. De oude boerderij heeft in zijn eenvoud altijd een
vriendelijke uitstraling behouden, gelegen in een tot op
heden ongeschonden stukje polderland.
De bruiloft van Trien en Nic
Vaak is er vreugde geweest in deze boerderij. In de koe
stal zijn bruiloften gevierd, waarvan mijn huwelijksfeest
in 1954 het laatste was. Een belevenis zoiets. maar
wat een puzzel voor een aantal van onze bruiloftsgas
ten om het Wiertdijkje te vinden! Wat werd de oude
stal leuk gevonden, de dars en de hoge berg met hooi.
De tuin werd bekeken en besproken, evenals de kip
penhokken en de schuurtjes met onderkomens voor
het vee. Iedereen genoot van het prachtige weer en
dwarrelde in en uit! Zelf was ik door de speciale kleding
nogal gebonden aan mijn stoel. Iets wat anders zelden
voorkwam. Toen Nic en ik, na alle eerste felicitaties en
foto's, veilig op onze 'stoelen' waren beland, had mijn
sluier al vele malen aan het hooischot vastgezeten! De
boerderij en ik hebben elkaar inderdaad nooit los kun
nen laten.
26
HISTORISCHE VERENIGING BERGEN NH, THEMANUMMER 12, SEPTEMBER 2015