1~q
3
'/.'Ay
o e (p/l
met de aanleg van zijn landgoed en hield pas in 1661 zijn
intocht, maar al in 1641 regelde Van Zurck hier de urgente
bestuurszaken. Vanuit zijn hooggeplaatste positie verzekerde
hij dominee Megapolensis, de schoolmeesters en de koster
van de gereformeerde kerk (tegenwoordig Ruïnekerk) van
het behoud van hun functie. Tevens liet hij zijn beambten, de
schout Johannes Cornelisz. Goolen en secretaris Reyer Jansz.
Schoorl, beëdigen. In de Heerlijkheid Bergen kon een nieuw
tijdperk beginnen, maar voor Johannes Megapolensis zou
dit tijdperk slechts één jaar duren; de moedige pionier koos
voor een volkomen andere toekomst!
De kerk van Koedijk, waar Johannes Megapolensis sr. predikant was.
Tekening van Jacob Stellingwerf 1727, naar Andries Schoemaker.
Bron: Provinciale Atlas, Haarlem
Machteld (die overigens een dochter was van de tweede
echtgenote van Johannes sr.) hun kinderen Hillegond, Dirck
en Johannes.
In 1633 begon het pastorale werk pas goed, toen Johannes
jr. schoolmeester-predikant werd van de in 1610 droog
gevallen polder 'Het Slick', oftewel Wieringerwaard. Zijn
jaarinkomen bedroeg toen f 100,--; niet veel zoals we hierna
zullen zien. Johannes jr. was hier de allereerste predikant
en hoewel de kerkelijke gemeente al zestig lidmaten telde,
stond er 23 jaar na de droogmaking nog steeds geen kerk.
Dankzij de pioniersgeest van Megapolensis werd op het
nieuwe land in 1634 een gereformeerde kerk gebouwd. In
dat jaar werd hier ook zijn zoon Samuel geboren.
De classis Alkmaar, waartoe de gereformeerde gemeenten
Koedijk, Sint Pancras, Alkmaar, Bergen en Schoorl behoor
den, had in de beide duindorpen dringend behoefte aan
een predikant. Vandaar dat men in 1638 Megapolensis jr.
voor die functie uitnodigde. Hij accepteerde deze en preek
te tot mei 1642 afwisselend in Bergen en Schoorl. In 1644
kwam er een einde aan het kerkelijk samengaan van Bergen
en Schoorl. Waar dominee Megapolensis jr. met vrouw en
kinderen in Bergen woonde, is onbekend, maar gezien de
familie- en collegiale band bezochten beide dominees el
kaar waarschijnlijk regelmatig. Het is denkbaar dat de route
liep via de Kogendijk en dat de Koedijker-of Pettemervaart
(de vergraven Rekere) werd overgestoken bij de schutsluis.
De Heerlijkheid verandert
Omstreeks de tijd dat Megapolensis in Bergen preekte,
onderging de Heerlijkheid met zijn ongeveer 500 inwoners
grote veranderingen. Zo kocht Anthonis Studler van Zurck
in 1641 het grondgebied van de erfgenamen van Hendrik
van Brederode. De nieuwe Heer van Bergen begon in 1643
Naar de Nieuwe Wereld
De gereformeerde classis Amsterdam, verantwoordelijk voor
het geestelijk welzijn van de landverhuizers in Nieuw-Neder-
land, vond het noodzakelijk dat er een predikant in de regio
Rensselaerswijck kwam. Vandaar dat Megapolensis in 1642
werd gevraagd zijn dubbelfunctie in Bergen en Schoorl op te
geven om met zijn gezin de oversteek naar Noord-Amerika
te wagen.
De ontginning van Noord-Amerika was nauwelijks begonnen
en Johannes Megapolensis zal zich als toekomstige landver
huizer ernstig hebben verdiept in de berichten over dit deel
van de wereld. Te beginnen over de Engelse ontdekkings
reiziger Henry Hudson die in opdracht van de Verenigde
Oost-Indische Compagnie zoekend naar een noordelijke
doorgangsweg naar China, met zijn zeilschip de Halve Maen
aan de Amerikaanse oostkust in 1609 Manhattan ontdekte.
Dit buitengewoon lange schiereiland (22 kilometer) in de
rivier de Hudson, rijk aan bossen en water, bleek ideaal voor
menselijke bewoning, pelsdierenjacht en verdere kolonisatie.
Vanzelfsprekend was Megapolensis er ook van op de hoogte
dat in dit van de indianen gekochte gebied de provincie
De 15de-eeuwse kerk van Sint Pancras, waar Joh. Megapolensis jr.
organist was. Ingekleurde ets van Abraham Zeeman, 1732, naar
Andries Schoemaker. Bron: Provinciale Atlas, Haarlem
