Op een dakruiter
Een ruiter zonder lans of sporen
Siert d'oude kerk als klokketoren
En spoort ons zonder sporen aan
Om voor haar op de bres te staan
18
BERGENSE KRONIEK, APRIL 2015
(Bron onbekend)
Tien jaar later, in 1970, is dit uurwerk met de luidklok
weer verwijderd om ruimte te maken voor een carillon.
Het 17de-eeuwse uurwerk is, gezien de beperkte ruimte
in de dakruiter, niet meer aangebracht en vervangen
door elektrische uurwerken. De dakruiter heeft dus
zowel aan de noord- als aan de zuidzijde een mooie an
tieke wijzerplaat met vergulde wijzers, maar er is geen
torenuurwerk met raderwerk en slinger aanwezig. De
wijzers worden aangedreven door een kleine, computer
gestuurde installatie. Wat er met het antieke en kostbare
uurwerk is gebeurd, is bij de schrijvers niet bekend. Ver
kocht?
In 1955 werd een aanvang gemaakt met de restauratie
van de Ruïnekerk. Het uurwerk - inmiddels 50 jaar oud
- voldeed toen niet meer aan de hoge standaard van
restauratiearchitect C.W. Rooyaards. Uit een voorstel aan
de gemeenteraad van september 1960 blijkt dat Roo
yaards de aanschaf van een gesmeed oud uurwerk uit
1880 (type 17de eeuw) bepleitte, waarbij dan tevens een
automatische opwindinstallatie aangebracht kon worden.
Met een antieke luidklok van 69 cm en het vergulden van
wijzerplaten en wijzers was een extra - niet begroot - kre
diet van f 4390,-- gemoeid, zo blijkt uit het voorstel. De
aankoop van een degelijk, antiek uurwerk past helemaal
in de visie van Rooyaards, die de restauratie met veel
vakmanschap door bouwbedrijf Jan Kroon liet uitvoeren.
Conserveren, reconstrueren en aanvullen in zuivere histori
sche vormentaal was zijn credo bij deze restauratie. Met
de dakruiter, voorzien van de antiek ogende wijzerplaat
en een echt torenuurwerk, zette hij in 1960 letterlijk de
kroon op de restauratie.
Het andere openbare uurwerk is aanwezig in de (tweede)
Petrus en Pauluskerk, gebouwd in 1923. Het is een de
gelijk Duits torenuurwerk van de firma Weule boven in
de noordgevel geplaatst. Dit uurwerk, bouwjaar 1923, is
geleverd en geplaatst door de firma Van Bergen uit Mid-
wolda. In 2003 is dit uurwerk grondig gerestaureerd door
leden van de Stichting Behoud Torenuurwerken.
Tot in de jaren 70 van de vorige eeuw was er nog een
derde openbaar uurwerk aanwezig in Bergen: in het
klooster van de zusters Ursulinen aan de Loudelsweg
(pensionaat Sint Antonius) was een uurwerk met klok ge
plaatst. Ook dit was een uurwerk van de firma Weule, uit
1906. Na de sloop van het gebouw is het uurwerk in de
hal van het nieuwe zusterhuis aan de Nesdijk opgesteld.
Nostalgie
De moderne mens kent altijd en overal de 'juiste tijd'.
Met onze horloges, radiografisch gestuurde klokken,
tijdaanduiding op telefoon, computer en iPad, zijn we
omringd door - veelal digitale - klokken. De noodzaak
Aandrijfmechaniek van de wijzers van de klok in de Ruïnekerk
