Het Hof
te Bergen
Verleden
Kortom: hoe verder van het huis, hoe eenvoudiger de opzet
en hoe minder intensief het onderhoud.
Ten aanzien van de beplanting kan een tweedeling wor
den gemaakt. De lanen binnen de plantage zullen in eerste
instantie waarschijnlijk zijn aangeplant met linde, getuige de
diverse zeer oude linden in Het Hof. De linde is een veelge
bruikte boom in de kuststreek; ze is redelijk zouttolerant en
gedijt in de zoute wind. De linde heeft een voorname en sta
tige uitstraling, iets wat samen met de lengte en breedte van
de lanen zal hebben bijgedragen aan een imposant karakter
van de buitenplaats.
Toch werd er niet sentimenteel gedaan over bomen. Een
grote, kaprijpe boom levert nu eenmaal geld op, en zeker als
de soort uit de mode raakt, is de keuze voor kap vermoede
lijk snel gemaakt. De niet al te goede groeiomstandigheden
(voedselarme, zanderige bodem, veel en zoute wind) zullen
ook hun invloed hebben gehad op de levensduur van de
bomen. Op enig moment zijn de linden dan ook vervangen.
Wat bijdraagt aan deze veronderstelling, is dat linden langs
de kust gemakkelijk 200 tot 250 jaar worden en regelmatig
de 350 jaar halen, zie de oude bomen op het huiseiland.
Knotten van oude linden draagt nog bij aan hun behoud.
Doordat zij vrij snel hol worden, kan een zware kroon een
grote(re) kans op windworp betekenen. Waarschijnlijk is er
in de beginperiode geen eik geplant als laanboom. Eik kan
erg oud worden en vormt hard hout dat langzaam vergaat.
Zou eik zijn toegepast in zo'n vroeg stadium, dan zouden
daar sporen van te vinden moeten zijn in de vorm van oude
(dikke) bomen, stobben of stamhout. Langs de Vinkenbaan,
ter hoogte van de Vinkenkrocht staat een oude, dikke eik die
de afmetingen van een in de 17e of begin 18e eeuw geplante
boom benadert.
De beplanting van de lanen ten noorden van de Eeuwigelaan
is minder duidelijk. Er wordt gezegd dat Studler van Zurck
een voorkeur had voor naaldbomen, met name de grove
den had zijn belangstelling. De boompjes moesten worden
opgekweekt uit zaailingen en als bosplantsoen in bijv. de
Sparrenlaan geplant. Dit zou ook moeten verklaren waarom
de plantafstand in deze laan kleiner is dan die in de lanen in
de plantage. Een meer voor de hand liggende verklaring is
15
NATASJA NACHBAR
M.M.V. BERT BUIZER
Van Het Hof te Bergen wordt aangenomen dat dit de eerste
buitenplaats is in Hollands-classicistische stijl in Noord
Holland. In dezelfde periode (ca. 1630-1640) zijn ook de
buitenplaatsen Akerendam (Beverwijk) en het Huis te Man
pad (Heemstede) aangelegd.
1643
Na de ontwerpfase van Het Hof werd in 1643 gestart met
de aanleg van de tuinen, die werd afgerond omstreeks 1660.
Daadwerkelijk alle bomen zijn aangeplant, er werd begon
nen vanuit een nul-situatie. Naar alle waarschijnlijkheid
werd begonnen met de aanleg van het lanenstelsel, de drager
van de structuur van een park. Vanuit deze hoofdaanleg
werd de aanleg verder ingevuld en gedetailleerd. Zoals bij
veel buitenplaatsen bestaat ook hier de aanleg uit grofweg
drie delen met elk een eigen detailniveau:
Huis en tuin (hier de drie eilanden), vaak tot op de vier
kante meter ingevuld,
Park (hier gelegen tussen Eeuwigelaan en huisgracht), dat
al eenvoudiger is ontworpen en ingevuld. De drie eilanden
worden tezamen met het park de 'plantage' genoemd.
(Over)Bos, dat hier in feite bestaat uit een lanen-stelsel
met wildbanen.
EEN HOF VOOR EEN HEER
Het Hof op de kaart van Blaeu 1662
