hoogtepunt van zijn reis vormde een bezoek in september
1618 aan het hof van koning Jacobus I, de vader van Elisa
beth die getrouwd was met Frederik van de Palts, een volle
neef van Maurits en Frederik Hendrik.
Op zijn reis naar Venetië reisde Constantijn Huygens via
Heidelberg waar Elisabeth (de dochter van koning Jacobus
I) en haar man Frederik woonden. Tijdens dit bezoek aan
Heidelberg raakte hij volkomen in vervoering van de Hor
tus Palatinus die zij bij hun kasteel daar had laten aanleggen
en die in die tijd doorging voor het negende wereldwonder.
De ontwerper van de tuinen was de Franse ingenieur Salo
mon de Caus. Hij had zijn ideeën vastgelegd in een boek
over het aanleggen van tuinen. De uitgangspunten voor zijn
ideeën ontleende hij aan de opvattingen van de Romeinse
architect Vitruvius, die voor zijn ontwerpen de menselijke
lichaamsverhoudingen als uitgangspunt hanteerde. Die op
vattingen zijn later door Leonardo Da Vinci in de beroemde
vitruviusman verwerkt. Bij het aanleggen van tuinen werden
strikt mathematische uitgangspunten gehanteerd. Ook de
invloedrijke Renaissance architect Palladio nam de uitgangs
punten van Vitruvius over. Zijn leerling Scamozzi verwerkte
ze in een boek over architectuur, dat in het Nederlands werd
vertaald en in de Republiek hét handboek zou worden voor
het ontwerpen van Huizen en een inspiratiebron vormde
voor Nederlandse architecten als Jacob van Campen, Pieter
Post en Philip Vingboons, uitgerekend architecten die Hui
zen voor Constantijn Huygens en Frederik Hendrik hadden
ontworpen. Scamozzi heeft qua ideeën aan de wieg gestaan
van menig ontwerp hier in de Republiek. Met name in de
Beemster die rond 1620 gereed kwam zijn naar de inzichten
van Scamozzi panden gebouwd, maar ook aan de Heren
gracht in Amsterdam, die als uitbreiding van Amsterdam in
die tijd gereed was gekomen, werden de ideeën van Scamoz-
zi toegepast, evenals de opvattingen van Vitruvius bij het
aanleggen van de tuinen achter de grachtenhuizen.
Een van de meest in het oog springende panden in de Beem-
ster was Vredenburgh uit 1639, ontworpen door de Haar
lemse stadsarchitect Pieter Post. De overeenkomst met het
ontwerp van Het Hof is treffend. Mogelijk was Pieter Post
ook de ontwerper van het Huis van Studler van Zurck in
Bergen, inclusief het ontwerp van de tuin. Die had hij im
mers ook voor Vredenburgh zelf ontworpen. Veel buiten
huizen in de Beemster zijn in de loop van de negentiende
eeuw gesloopt. Vredenburgh in 1819. Gelukkig bleef het
ontwerp bewaard.
Aankoop van de Hoge Heerlijkheid Bergen
De kans om de titel Heer van te verwerven kwam voor
Anthony van Zurck toen de Heerlijkheid van de adellijke
familie Van Holstein-Schaumburg in Bergen te koop kwam
als gevolg van de verdeling van een nalatenschap.
In opdracht van Van Zurck opende makelaar Giesenbier in
Amsterdam de onderhandelingen met graaf Otto van Lippe
die namens de familie Van Holstein-Schaumburg over de
verkoop onderhandelde. De vraagprijs bedroeg aanvankelijk
fl.30.000, maar na enig touwtrekken werd de prijs aangepast
en wilde de familie hun bezit voor fl.21.000 verkopen.
Er zaten echter nog al wat haken en ogen aan deze transac
tie. Die hadden vooral te maken met de erfrechtelijke- en
schuldenproblematiek van de erven. Nadat Van Zurck in
zijn Leidse woning de hele aankoop nog eens met nota
ris Van Leeuwen had doorgenomen en de voetangels en
klemmen uit het ontwerp waren weggenomen, werd tot de
aankoop besloten. Op 31 maart 1641 stemde gravin Elisa
beth ermee in en op 21 mei 1641 vond het transport plaats
ten kantore van notaris Van Leeuwen in Leiden. Met het
verwerven van de Heerlijkheid Bergen mocht Anthony van
Zurck zich vanaf dat moment Heer van Bergen noemen.
Om nog meer gewicht aan zijn positie te geven, breidde hij
zijn naam uit met Studler en tekende voor de eerste keer
in de kwaliteit van Anthony Studler van Zurck, Heer van
Bergen de akte van transport van de Heerlijkheid Bergen bij
notaris Van Leeuwen. Vanaf dat moment paste Studler van
Zurck ook zijn wapen aan met de afbeelding van een gems
of bok.
René Descartes en Het Hof
Op 17 november 1641 schreef René Descartes een brief aan
zijn vriend Mersenne in Parijs, waarin hij vroeg om het ont
werp van de tuin van het Palais du Luxembourg. Anthony
Studler van Zurck had na het verwerven van de Heerlijkheid
Bergen in 1641 plannen om een Huis in Bergen te bouwen
en daar hoorde ook een tuin bij. Tot op heden is onduidelijk
wie het initiatief voor deze brief heeft genomen. Was het
een vriendelijke geste van René Descartes aan zijn vriend
Anthony Studler van Zurck of was het een expliciet verzoek
van Van Zurck zelf aan Descartes op grond van opvattingen
die hij koesterde met betrekking tot architectuur en in clas
sicistische stijl aangelegde tuinen?
Een jaar na het verzoek aan Parijs werd een boek met voor
beelden van ontwerpen en reeds gerealiseerde tuinen vanuit
Parijs naar Nederland gestuurd. Onduidelijk blijft waarom
het gevraagde ontwerp in het toegestuurde materiaal ont-
13
EEN HOF VOOR EEN HEER
Portret René Descartes geschilderd door Frans Hals, ca. 1649.
Kopie uit de collectie van museum Het Louvre Parijs.
