in zijn testament geen betere keuze kunnen maken, als je
daar in zo'n geval van kunt spreken. Met name zijn voogd
en oom Johannes de Laet was een buitengewoon interes
sante en invloedrijke man. Hij was filosoof, jurist, filoloog,
bewindvoerder van de West Indische Compagnie (WIC) en
woonde aan het Rapenburg in Leiden, de prestigieuze straat
waar Anthony van Zurck later zelf ook een imposant huis
zou bewonen. Johannes de Laet had een aantal publicaties
op zijn naam waaronder De beschrijving van West-Indië,
waarin hij de ontdekking van Manhatten door Henri Hud
son beschreef en de eerste confrontatie met de Indianen, de
oorspronkelijke bewoners van Amerika. In zijn hoedanig
heid van bewindvoerder van de WIC had Johannes de Laet
te maken met de oom van Anthony van Zurck, de rijke
bankier Guillielmo Bartolotti die één van de directeuren
was van de WIC en als gezegd was getrouwd met Anthony's
tante Margaretha Thibaut. Guillielmo Bartolotti liet een
prachtig huis (Huis Bartolotti) bouwen aan de Herengracht
waar Anthony van Zurck later via vererving ook een grach
tenpand zou bezitten. Ook zijn aangetrouwde neef, Nico-
laas Sohier vestigde zich aan de gracht in Amsterdam. Hij
liet het beroemde huis met de hoofden aan de Keizersgracht
in Amsterdam bouwen dat anno 2014 nog een bezienswaar
digheid is. Nicolaas Sohier was getrouwd met de nicht van
Anthony van Zurck, Susanne Hellemans, en was een vriend
van Constantijn Huygens.
Intellectueel en cultureel milieu
In 1624 overleed Christina van Erp, de vrouw van Pieter
Cornelisz. Hooft, drost van Muiden en baljuw van het
Gooi. Als bewoner van het Muiderslot organiseerde hij
muziek- en poëziebijeenkomsten op het slot in Muiden,
waarvoor hij kunstenaars en intellectuelen uitnodigde, on
der wie zijn goede vriend Constantijn Huygens. Drie jaar na
het overlijden van Christina van Erp trouwde Hooft in 1627
met de nicht van Anthony van Zurck, de weduwe Leonora
Aernoutsdr. Bartolotti-Hellemans, zuster van de hierboven
genoemde Susanne Hellemans. Haar overleden man was de
zoon van de bankier Guillielmo Bartolotti uit zijn eerste
huwelijk. Door deze huwelijken kwam Anthony van Zurck
binnen zijn familie in aanraking met het financiële, intellec
tuele en culturele circuit van de zeventiende eeuw in Hol
land. Het contact tussen Van Zurck en zijn aangetrouwde
neef P.C. Hooft was buitengewoon goed en het wekt dan
ook geen verbazing dat Hooft en zijn vrouw peter en meter
waren bij de doop van de oudste dochter van Anthony van
Zurck in Leiden. Ook correspondeerden de beide neven re
gelmatig met elkaar of ontmoetten elkaar op het Muiderslot,
in Alkmaar of in Leiden. Zo vierden de beide families Hooft
en van Zurck gezamenlijk kermis in Leiden.
Ondanks het feit dat Anthony van Zurck op jonge leeftijd
wees was geworden, groeiden hij en zijn broers op in een
zorgzame familie en kregen ze een prima opvoeding en
opleiding, die hun maatschappelijk succes verzekerde. Door
zijn contacten met Hooft en Huygens stond Anthony van
Zurck in nauw contact met de bestuurlijke elite van zijn tijd.
Pas veel later zou hij daar zelf deel van uit gaan maken, toen
hij in 1647 gekozen werd in de vroedschap van Alkmaar en
in 1653 in het bestuur van de Beemster. Voor een functie
hierin kwam hij in aanmerking, omdat hij zowel in Alkmaar
als in de Beemster onroerend goed had verworven. Hooft,
maar vooral Huygens verschafte Van Zurck toegang tot de
top van de samenleving in de Republiek. Constantijn Huy-
gens was via patronage van zijn vader, na het overlijden van
Maurits, secretaris van diens opvolger stadhouder Frederik
Hendrik geworden en P.C. Hooft stamde weliswaar uit een
oud koopmansgeslacht uit Zaandam, maar was inmiddels
de tweede generatie die als drost van Muiden en baljuw van
het Gooi een functie had in het openbaar bestuur. Zijn vader
was burgemeester en had eveneens via patronage Hoofts
carrière mogelijk gemaakt. Beiden zouden een belangrijke
rol spelen in het leven van Anthony van Zurck.
Via Constantijn Huygens was Anthony van Zurck in con
tact gekomen met de filosoof René Descartes, die in die pe
riode regelmatig in de Republiek van woonplaats wisselde.
Toen Descartes op Endegeest bij Leiden woonde, bezocht
Anthony van Zurck zijn vriend een aantal keren vanuit zijn
woonplaats Leiden. Het klikte tussen de twee en er zou later
een hechte vriendschap uit ontstaan. Anthony van Zurck
was de eerste die een inleiding op een wiskundige verhande
ling van René Descartes in het Nederlands vertaalde.
Ondanks de vriendschaps- en familieband tussen Hooft
en Van Zurck, was er maatschappelijk gezien echter een
wezenlijk verschil in positie tussen Van Zurck enerzijds en
zijn neef P.C. Hooft en Constantijn Huygens anderzijds.
Hoe succesvol Van Zurck ook was in zaken en ondanks zijn
goede contacten tot in de hoogste bestuurlijke kringen in de
Republiek, behoorde strikt genomen Van Zurck niet tot de
10
HISTORISCHE VERENIGING BERGEN NH, THEMANUMMER 11, JUNI 2014
Foto Huis Bartolotti, Herengracht 136. In: Vier eeuwen Herengracht,
Stadsdrukkerij Amsterdam, 1976.
