Museumnieuws
De 'Groote Oorlog' en het kleine dorp
Het Sterkenhuis belicht de jaren 1914-1918 in Bergen
was weggehaald. Regelmatig blijven er nog mensen voor het
huis stilstaan en mijmeren over de tijd dat zij daar verbleven en
halen dierbare herinneringen op aan hun kraamtijd of laten hun
kinderen zien waar zij zijn geboren.
Dank aan:
Piet Vijn, geliefd oud Histon-lid die mij inspireerde tot het
schrijven, als aanvulling op zijn artikelen in de Kroniek over de
medische zorg in Bergen.
Fien Jansen- de Wit, die nog zoveel extra informatie van zuster
Jans wist te verkrijgen.
Interviews met: Jans Mulder, Trijnie van Vleuten-Schermer-
horn, B. Luif, Ankie en Pieter de Bruijne en Fien Jansen-de Wit.
In 1987 ging Jans samen met Nellie naar een huis aan de Nesdijk
dat in 1964 voor Agaath Stam was gebouwd. Agaath woonde
daar 10 jaar tot ze in 1974 overleed. Nellie en Jans erfden het
huis. Ook daar bleef Jans nog vier jaar voor Nellie zorgen tot zij
op 79-jarige leeftijd in 1991 overleed. Inmiddels is Jans 88 jaar
oud, woont nog steeds tot volle tevredenheid aan de Nesdijk,
samen met haar jeugdliefde Henk.
Het huis aan het Van Reenenpark staat er nog even statig als
voorheen. Van binnen is het aangepast maar de oude verwar
mingselementen sieren nog steeds de woonkamer. Aan de
buitenkant is niets veranderd. De naam Rosmade prijkt trots
op de voorgevel. De nieuwe bewoners hebben het er weer op
geschilderd, nadat het bord bij het vertrek van de kraamkliniek
Het zal geen krantenlezer of televisiekijker zijn ontgaan: dit
jaar wordt vrijwel overal aandacht besteed aan het uitbreken
van de Eerste Wereldoorlog in de zomer van 1914. Na een
lange periode van vrede in Europa en een wereldwijd streven
naar een 'beschaafde' omgang tussen naties en volkeren, sloeg
de vlam in Sarajevo in de pan. Het werd een lange, verschrik
kelijke oorlog met enorme verwoestingen en een verlies van
miljoenen mensenlevens. Nederland werd op het nippertje
gespaard; het hield vier jaar lang strak vast aan zijn neutraliteit,
maar ondervond wel degelijk de gevolgen van de strijd tussen
de 'grote mogendheden' van toen.
Eén van die gevolgen bestond uit een vluchtelingenstroom.
Vooral uit België kwamen tienduizenden burgers en militairen
na de val van Antwerpen de grens over. De burgers werden
opgevangen in geïmproviseerde onderkomens; de soldaten
werden ontwapend en geïnterneerd. Dat laatste was een gevolg
van de internationale afspraak waaraan Nederland zich in ieder
geval wenste te houden, en die inhield dat militairen geen gele
genheid moesten krijgen om terug te gaan naar het front. De
Engelsen werden ondergebracht in Groningen en de Belgen on
der andere in Amersfoort en Harderwijk; de Duitsers kwamen
naar Bergen. Op de Vinkenkrocht verrees een barakkenkamp,
dat onder Nederlands commando stond en de bewoners een
redelijk onderkomen verschafte. Op foto's van boekhandelaar
A.J. Bonda zien we lezende, tekenende en houtbewerkende
manschappen. Sommige producten werden aan burgers ver
kocht of geschonken; Het Sterkenhuis heeft een aantal voor
beelden van deze Duitse kunstnijverheid in de collectie.
Gaandeweg kwam er wat meer bewegingsvrijheid, men kreeg
een verlofpas, men kon gaan werken bij een boer of ambachts-
25
ROSMADE, EEN BEGRIP IN BERGEN
Huize Rosmade had eigen servies met het wapen van Bergen er op
Bronnen:
- Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde 1874:
Levensbericht van Evert Masdorp door W.J. Hofdijk
- Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek 1912
- De Vrije Alkmaarder, 28 juni 1946
- Noord-Hollands Dagblad, 6 juni 1992
- Libelle, nr. 9,1973
- Oud Alkmaar, nr. 1,2010
- Regionaal Archief Alkmaar/Beeldbank
- Nieuwsbrief Monumentenzorg en Archeologie Alkmaar nr. 3,1999
- website Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
- website Historische Vereniging Oud Heiloo
- website Historische Vereniging Alkmaar
- website en archief Uitgeverij Kluitman
NEL JONGEJANS EN
FRITS DAVID ZEILER
