Meer over de belezen heer
In de Bergense Kroniek 12e jrg. nr. 1 van april 2005 is een artikel gewijd aan Cornelis Spruijt, een
18e eeuwse pachter van de boerenhoeve 'Onverwagt' in de Bergermeer, die op 29 januari 1766 is over
leden. Gezien het voor een boeren pachter uiterst merkwaardige boekenbezit in zijn nalatenschap, is
daarover door Kariin Sundsbak het artikel geschreven met als titel 'Een belezen heer in de Bergermeer'.
Niet alleen het merkwaardige boekenbezit geeft aan dat Cornelis
Spruijt een bijzondere interesse had. Het blijkt ook uit de inven
tarislijst van de nalatenschap. Zo hingen er in het woonvertrek
een 'verligte zeekaart van Klaas Jansz. Voogt' en een 'kaart van
de Vereenigde Provintien in houten lijst op papier'. Ook was er
een landmeetketting aanwezig. Blijkbaar op verzoek van notaris
Ivangh is door dochter Geertje deze inventarislijst minutieus,
vertrek na vertrek, opgesteld. Hieruit blijkt dat Cornelis echt
wel een boer is geweest, gezien ook de aanwezigheid van een
paard, koeien, schapen en pluimvee, en de daarvoor benodigde
gereedschappen en werktuigen.
Over de genealogische achtergrond van Cornelis is in het artikel
weinig geschreven. Wel dat zijn vrouw Aagje Cornelisdr. Kramer
het jaar daarvoor was overleden en dat het paar vier kinderen
naliet. In de doop-, trouw- en begraafboeken van de 'Vrije
heerlijkheid Bergen in Kennemerland' was alleen de begraving
van Aagje en Cornelis te vinden, zonder verdere informatie over
hun geboorteplaats en -datum. Hun huwelijk bleek ook niet in
Bergen te zijn voltrokken. Verder ontbrak in de doopboeken
ook iedere informatie over de geboorte van de vier kinderen,
zodat aangenomen kon worden dat ze elders ter wereld waren
gekomen.
Bij het overlijden van Cornelis zijn er twee meerderjarige kinde
ren: Geertje en Maerten, en twee minderjarige: Jacob en Jan, die
alle vier als erfgenaam vermeld staan.
De weeskamer
Al vanaf 1625 wordt de zorg voor minderjarige weeskinderen
via het plaatselijk instituut 'Weeskamer' geregeld. Hierbij komen
de weeskinderen onder de hoede van de z.g. weesmeesters. Zo is
ook in het Regionaal Archief Alkmaar het Weeskamerarchief van
Bergen te vinden. In die stukken wordt minutieus verantwoor
ding afgelegd over de inkomsten en uitgaven met betrekking tot
de erfenis en de onderhoudskosten van de minderjarige kin
deren. Zo ook de begrafeniskosten van vader Cornelis Spruijt:
het luiden van de dorpsklok op de dag van zijn begrafenis door
koster Sijmon Wildeboer blijkt 2 gulden en 8 stuivers te hebben
gekost en biersteker Gerrit van de Mate heeft bij de begrafenis
plechtigheid 14 ton bier getapt voor 4 guldens.
Uit de erfenis zijn op de gewone wekelijkse hoendermarkt o.a. 9
hennen verkocht voor totaal 5 guldens, 12 stuivers en 8 pennin
gen. Maerten blijkt, vooruitlopend op de toebedeling van zijn
erfdeel, goederen uit het gehouden boelhuis te hebben gekocht.
Bijna drie jaar nadat Cornelis is overleden, wordt aan Geertje
RU WAALEWIJN
Landmeetketting
Een pagina uit het Weeskamerarchief, foto Regionaal Archief Alkmaar
