Jan Ritsema
Als Hans Redeker in 1971 Bergen aandoet, is Jan Ritsema
burgemeester. 'Op het raadhuis, boers maar vol met sterke
voorbeelden van jonge en oudere Bergense kunstenaars,
spreekt een kersverse burgemeester J. Ritsema, een Gro
ninger die al te voren in Haarlem politiek en kunstbemoei
ing verbond, enthousiast over het vele, dat hij nog in dit
kunstenaarsdorp denkt te kunnen doen.'
Jan Ritsema stelde bij zijn installatie tot burgemeester op
3 mei 1971: 'Het geld dat door de overheid aan het instand
houden en bevorderen van de kunst wordt besteed, kan ik
niet als een luxe zien, maar zou ik willen bestempelen als
een investering in menselijk geluk.'
In een toespraak bij de opening van een tentoonstelling van
Hans van Draanen verkondigde hij op de hem typerende
wijze: 'Uit ervaring weet ik dat een redevoering waarmee
een tentoonstelling pleegt te worden geopend, door de
meeste aanwezigen dof wordt ondergaan in afwachting van
de sherry of de jenever die de spreker volgen.'
Na bijna vijfentwintig jaar burgemeesterschap schreef Rit
sema me in maart 1996: 'Als bewoners hopen wij nog lang
van het prachtige dorp Bergen te kunnen genieten.' Intus
sen bleef hij het als een voorrecht beschouwen een geboren
Groninger te zijn. Elders schreef hij: 'Toen ik met schrik
ontwaakte, bedacht ik dat er een boekje was over Bergen
en dat daar in stond dat hier nogal wat halve garen moesten
wonen. Dat kon ik wel beamen.'
De roemruchte auteur/journalist Jacques Gans, vaak op
kroegentocht, deed in 1970 café 't Woud aan, langs de weg
van Bergen naar Egmond: 'Met een speeltuin met een wip
en een huisje aan de overkant van de weg tegen het bos en
het duin aan, stond het daar omringd door de graslanden
van de polder. Wat bomen er omheen, een veranda met
stoeltjes voor de deur. Fijn zand op de grond, een biljart
in het midden van de gelagkamer, een ouderwetse hou
ten toonbank voor het beeldschone buffetje met spiegels,
waarin het flessenwerk flonkerde.' Eerder had Gans De
Oude Prins reeds opgezocht. In Vrij Nederland memo
reerde Igor Cornelisssen: 'Een enkele maal las je Gans met
instemming en ontroering uit. Dan ging het over Ameland
waar hij lyrisch over was, of over een klein ouderwets café
onder Schagen dat hij na veel moeite ontdekt of herontdekt
had. Die oude dingen moesten, vond hij, in stand gehouden
worden. Vooral als ze er een goede maat schonken.'
Het café onder Schagen is stellig het cafeetje in Barsinger-
horn, dat nu 'De Fortuin' heet.
Matig enthousiast over Bergen aan Zee was Martin Bossen
broek anno 1981 in de Volkskrant. Het was het jaar waarin
de badplaats 75 jaar bestond. 'De laatste bus vertrekt om
half acht met achterlating van een beklemmende stilte.
Op Bergen aan Zee is het Duitse woord 'öde' het best van
toepassing (woest, kaal, doods, saai).' En: 'Elk seizoen zijn
de hotels, pensions en gemeubileerde kamers al maanden
van te voren volgeboekt door veelal vaste gasten die Bergen
een Zee nu juist zo waarderen omdat "er absoluut niets te
doen is".'
Geruchtmakend
Villa Russenduin - van 1933 tot 1967 Bio-Vacantieoord
- herbergde toentertijd de Unified Family, de sekte rond
de evangelist Mr. Moon. 'Het beste uitzicht over Bergen
aan Zee heb je vanaf de beschimmelde toren van 'Huize
Glory'; dat weet iedere Bergenaar, maar slechts een enke
ling komt er wel eens van het weidse panorama genieten.
De meeste Bergenaren mijden de dichtbegroeide heuvel en
het monumentale gebouw op de top zorgvuldig. Het is er
niet pluis. In 'Huize Glory' - vroeger overbekend als 'Bio-
vacantieoord' - wonen namelijk al enkele jaren broeders en
zusters van de 'Unified Family'. Deze ooit geruchtmakende
sekte heeft inmiddels - na enige onverkwikkelijke affaires
- officieel de naam aangenomen van 'Stichting Verenigings
kerk voor Nederland'. De geloofsijver van de leden lijkt
tegenwoordig aan fanatisme te hebben ingeboet en sinds de
afgelopen zomer verhuren zij zelfs via de plaatselijke VVV
kamers aan toeristen, maar door vele Bergenaren wordt de
sekte nog altijd met de nodige argwaan bekeken.'
Rond de uit 1954 daterende Unified Family - vanaf 1970 in
Bergen aan Zee - keerde de rust weer. Vorig jaar september
kwam de 'beweging' nog even in de belangstelling, toen de
stichter, dominee Sun Myung Moon, op 92-jarige leeftijd
overleed. Met alle bloemstukken leek het een bloemen
corso.
In 1969 kwamen landelijke bladen weliswaar naar Bergen,
echter niet voor positief-gestemde reportages. Het was met
de 'couleur locale' uitermate droevig gesteld. Het was het
jaar van het kunstenaarsprotest. Bijna alles was onderhevig
aan kritiek. In Bergen kreeg kunstenares Ans Wortel het te
verduren. Een uitspraak van burgemeester L.J. de Ruiter
in Het Vrije Volk van 18 januari ('De burgemeester van
Bergen zei dat ie het hartstikke fijn vond om me hier te
hebben') zette kwaad bloed binnen de Bergense gelederen:
Bergen protesteerde er massaal tegen dat haar gratis de par
terre-verdieping van Huize Kranenburgh ter beschikking
werd gesteld. Het dorp zag wit van de spandoeken, waar
onder een als zeer kwalijk ervaren exemplaar met de tekst
'Bergen-Belsen'. 'Het probleem was niet geheel nieuw',
stelde genoemde krant in een follow-up op 2 maart. 'Jaren
geleden ontstond er al woede onder de slecht-gehuisvesten,
omdat Lucebert zich zomaar in Bergen mocht vestigen.'
In 1975 werd het rustig rond Kranenburgh, maar "in 1985
begon", aldus Ans Wortel, "dat zootje weer te zeiken dat
ze van Kranenburgh een museum van de Bergense School
wil maken."
12
BERGENSE KRONIEK, NOVEMBER 2013
Het Huis met de Pilaren, (fotograaf onbekend)
