De klok(ken) van Bergen
Soms helpt het toeval een handje voor een artikel in de Bergense Kroniek. Zo ook in dit geval,
toen mevrouw M. Veldt-Blankendaal, de voormalige boerin van boerderij De Franschman, ons
bestuurslid Leo Rotthier benaderde met een verhaal over de klok van Aalst (België). Een kerk
klok, die per vergissing in Bergen was terechtgekomen en later door het gemeentebestuur met
enig vertoon naar Aalst werd teruggebracht. Een leuk verhaal, maar over de geschiedenis van de
kerkklok(ken) van Bergen is natuurlijk meer te vertellen dan dit ene voorval. Het onderstaand
artikel werpt meer licht op wat daar in de loop der tijd over bekend is.
Toren en klok
Het gebruik van klokken is al heel oud. Zo zou paus
Sabinianus al omstreeks 600 het kerkelijk gebruik van klok
ken hebben uitgevaardigd. Een gebruik, dat zich tot op de
dag van vandaag heeft weten te handhaven. Immers, bij
trouwen en rouwen laten de klokken zich horen, om zo een
meerwaarde mee te geven aan het gebeuren dat zich in het
kerkgebouw voltrekt. En dank zij de nauwgezette admini
stratie van kerkmeesters uit vroeger tijd weten we hoeveel
maal de klok dan heeft geluid, en vooral wat dit voor de
kerkelijke gemeente aan extra geld opleverde.
Maar ook bij andere gelegenheden werd de klok geluid.
In de Bataafs-Franse tijd werd de plechtige afkondiging van
een nieuwe grondwet onderstreept met het luiden van de
klok. En bij belangrijke gebeurtenissen met leden van het
Koninklijk Huis ontvangt het gemeentebestuur ook nog in
deze tijd instructies voor het vlaggen en luiden van de klok.
Schrijven over de kerkklok van Bergen maakt het onvermij
delijk ook te schrijven over de kerktoren. Immers, waar zou
men anders de klok kunnen plaatsen? Bergens eerste ge
schiedvorser ds. Andreas Kok is er duidelijk over: 'Men kan
intusschen niet twijffelen of Bergen's grote Kerk Tooren is ook
met een aenzienlijke Klok, Harer waerdig voorzien geweest,
en misschien waren er wel twee: De Tooren althans heeft ze
welplaets gegund: De Kerk en Gemeente was vermogend: De
Godsdienst die heerschte, schepte in het gebruik van Klokken
niet weinig behagen.' In hoeverre deze veronderstelling waar
heid is, kan helaas niet aan bronnen worden getoetst.
Over de verwoesting van kerkgebouw en toren is wel vol
doende bekend. Op 21 februari 1574 werd op last van Sonoy,
bevelhebber van de geuzentroepen in het Noorderkwartier,
het kerkgebouw met toren verwoest en in brand gestoken.
Eenzelfde lot trof meerdere kerken in onze omgeving; met
toepassing van de tactiek van de verschroeide aarde moest
BERT VEER
De toren van de Ruïne kerk na het verwijderen van de luidklokin april 1943
(foto: collectie Regionaal Archief Alkmaar).
