Bedrijfsgebouwen
van het Gemeentelijk
Electriciteitsbedrijf
Bergen
Het elektriciteitsnet van Bergen werd gevoed door de Ken-
nemer Electriciteit Maatschappij met een hoogspanningskabel
via de Helderseweg/Kanaalkade en Kogendijk naar het dorp.
De KEM bracht de stroom tot de gemeente. Daar werd de
hoogspanning via een transformator, ondergebracht in een
gebouwtje, naar beneden getransformeerd tot de gebruikelijke
spanning van het eigen, gemeentelijke distributienet.
In het begin was dat een bovengronds net met niet-geïsoleerde
bedrading. Palen met isolatoren van geglazuurd aardewerk
hielden de bedrading op de gewenste hoogte. Zo werden ook
de huisaansluitingen verzorgd.
De transformatorgebouwtjes bevatten een hoog- en een laag-
spanningsruimte, beide toegankelijk met een eigen deur. Zo'n
transformatorhuisje bestond in principe uit vier muren en
een plat dak met daarin de nodige ventilatie. Ze zijn slechts
bedoeld om de transformatoren te beschermen tegen alle
weersomstandigheden. Vanaf 1913 zijn verschillende (ook
qua uitvoering) van deze huisjes in ons dorp gebouwd. Of de
in 1920 aangestelde gemeenteopzichter J. H. Roggeveen zich
heeft laten inspireren door de bijzondere architectuur van de
bebouwing van Park Meerwijk, is niet meer te achterhalen,
maar hij heeft Bergen wel verrijkt met twee bijzondere trans
formatorhuisjes. Ze staan onopvallend achter de rooilijn, zoals
gebruikelijk is bij dit soort huisjes. Doordat de noodzakelijke
hoogte van de gebouwtjes ten opzichte van de gewenste gevel
breedte een onevenwichtige verhouding zou opleveren, heeft
de architect gekozen om een deel van de hoogte onder te bren
gen in het onderste gedeelte van een gebroken kap. De kap is
gedekt met rode Oudhollandse pannen, terwijl het regenwater
wordt opgevangen door een goot rondom. De ontluchting
van de gebouwtjes geschiedt via een ietwat taps toelopende
schoorsteen buiten de zijgevel. Deze zijn opgetrokken in een
paarsachtige strengperssteen, gelijk aan die van de voeting van
de huisjes. De gevels zijn van een roodkleurige strengpers
steen. De voorgevels zijn opgesierd door een klein deel van de
gebruikte gevelstenen iets vooruit te laten springen en die zo
de letters GEB in reliëf te laten vormen. Wat maat en uitvoe
ring betreft passen de gebouwtjes goed bij de dorpsbebouwing
uit die tijd.
Het gebouwtje aan het Nachtegalenlaantje nr. 3 staat terecht
op de Provinciale monumentenlijst en is nog geheel intact,
maar heeft wel enig onderhoud nodig. Van het transformator
huisje dat aan het begin van de Zuidlaan staat (naast nr. 2), is
jammer genoeg de kap met het pannendak verlaagd en vervan
gen door een bedekking met dakleer. Het heeft hierdoor niet
de status van monument gekregen.
Bij het parkeerterrein aan het begin van de Dorpsstraat stond
ten tijde van het Gemeentelijk Electriciteitsbedrijf het scha
kelstation en ook onderkomen, werkplaats en magazijn van de
technische medewer
kers van het bedrijf.
Het gebouw verkeerde
in slechte toestand
en is begin juni 2011
gesloopt. De andere,
veelal minder fraaie
transformatorgebouw
tjes, schakelkasten,
e.d. verspreid over
het dorp, zijn nog de
zichtbare erfenissen uit
de dagen van het GEB.
Ze zijn nu eigendom
van de netbeheerder
Liander.
Transformatorhuisje aan het Nachtegalenlaantje (foto: Ru Waalewijn).
De werkplaats van het GEB aan de Dorpsstraat (foto: Ru Waalewijn).
Huisaansluiting met isolatoren, Schapenlaan 20 (foto: Ru Waalewijn).
