modderpoelen in het natte seizoen en mulle sporen in de
zomer. Er volgden langdurig slechte tijden door de na
weeën van de strijd, maar ook door zware financiële lasten
onder de druk van Napoleon. In Nederland woonden toen
2.000.000 inwoners en in de dichtbij gelegen stad Alkmaar
8000. Het overwegend agrarische dorp Bergen telde in 1800
ongeveer 100 woningen en ruim 500 inwoners.
Wat de geneeskundige zorg in ons dorp betreft, moest de
niet-universitair opgeleide voorloper van onze latere huis
artsen zijn werk doen zonder collega's. Hij had te maken
met slechte hygiënische omstandigheden en leverde zoals
zijn collega's overal in het land, strijd tegen besmettelijke
ziekten. Maar liefst twee epidemieën van Aziatische cholera
zouden in 1832-1833 en in 1848-1849 in ons land toeslaan;
de laatste epidemie had 22.000 dodelijke slachtoffers in de
Nederlandse provincies boven de grote rivieren tot gevolg.
Ook in 1866 deed zich nog een grote cholera-epidemie in
ons land voor.
Na het einde van de Franse tijd in 1813 werden er meer
maatregelen genomen om tot doelmatige regelingen van het
onderwijs voor medische vakmensen te komen. Bij Konink
lijk Besluit in 1823 werden in veel plaatsen in Nederland
Geneeskundige Scholen opgericht. In Alkmaar opende een
Geneeskundige School in februari 1827.
Met de predikant, de pastoor, de 'schout' (bij de invoering
van het 'Reglement op het bestuur ten plattelande in de
Provincie Holland' in 1825 vervangen door de naam 'burge
meester'), de notaris, de bovenmeester en de ontvanger van
's Rijks Belasting, behoorde de geneesheer bij de notabelen
van een dorpsgemeenschap; zo ook in Bergen.
Chirurgijn Walraven Graaff van den Bergh (1774-1854)
Walraven Graaff van den Bergh zal niet beseft hebben toen
hij in januari 1801 uit vier sollicitanten door de gemeen
teraad van Bergen NH gekozen werd tot gemeentelijk
geneesheer, dat hij pas 50 jaar later zijn praktijk zou over
dragen aan zijn opvolger. De nieuw benoemde heelmeester,
in Hoorn geboren, had zich op de Geneeskundige School in
zijn woonplaats en in de Chirurgijnkamer van Enkhuizen
bekwaamd in zijn vak. In februari 1796 ontving hij daar zijn
diploma.
Een indrukwekkende naam
De vader van de Bergense chirurgijn heette Jan van den
Berg en zijn moeder Cornelia Graaff.
In die tijd kwam het vaak voor dat men tegen een forse
betaling namen toevoegde aan de eigen achternaam. Het
betekende dat je 'van goede familie' was, misschien zelfs
van adel!
Hierop kwam in 1811 bij de invoering van de Burgerlijke
Stand een verbod. Ook de inwoners van Bergen waren
vanaf dat moment gebonden aan een door hen gekozen
achternaam.
De toekomstige chirurgijn had al de naam Walraven Graaff
van den Bergh. Walraven had zelf, of misschien zijn ouders,
de naam van zijn moeder toegevoegd en een 'h' achter Berg
laten plaatsen. Toen in 1843 een zoon van deze Bergense
chirurgijn, die genees- en heelmeester was bij de Marine in
Den Helder, zijn zoon in het geboorteregister van Zijpe liet
inschrijven, ging het weer mis met de juiste schrijfwijze.
■'fes*'
a-., Ju-
d/kU.
kh/iNak*-* daC u>, k y*.-
-0
y,'>teAkkyz zAy..Al. aa - r
Maar in een toegevoegde bijlage kan men lezen dat de
Arrondissementsrechtbank van Alkmaar volgens een
uitspraak in 1883 met terugwerkende kracht de geboorte
registers liet aanpassen. Een nazaat van de Bergense
geneesheer had daarvan werk gemaakt.
Beloning
Chirurgijn Graaff van den Bergh ontving van de gemeente
voor vastgelegde taken in het begin van de 19de eeuw 40
gulden per jaar. Omdat het aantal minvermogenden in de
gemeente toenam, en daardoor ook de werkzaamheden
van de dorpsdokter die belast was met de armenpraktijk,
werd zijn wedde verhoogd met 20 gulden per jaar. In die
tijd moesten de ingezetenen van Bergen een jaarlijkse con
tributie betalen om in het onderhoud van de gemeentelijke
armen te voorzien. De heer Graaff van den Bergh lag regel
matig overhoop met de gemeente over door hem ingediende
rekeningen, want tijdens de ambtsperiode van chirurgijn
Graaff van den Bergh groeide Bergen voortdurend en wel
naar 240 woningen en 1020 inwoners in 1850. De regering
had Departementale Commissies van Geneeskundig
Bestuur ingesteld om de kwaliteit van de medische zorg te
a a-gro AkeS) 4. &6-*J *-->
tod
tb-,
iJ ,-*?<>>,,
yfo fcc. S 0**^
"tg/s'/#} ksc, //W», z
7 7 /Ao A
0/ aA? V 0/
f krf -r. Ak, A'< 'D.-Z
fit 0/tAyk r^yn^y-^, kciééj/j
*0 a /jJ: 0r>
Deel van de benoeming van Walraven Graaff van den Bergh tot chirurgijn
in 1801.
