mmM9H|
■M
r j» jfe aMSM^iak Jfeak, -JS*
Het droomhuis van Studler van Zurck
Als Studler van Zurck, een rijke lakenkoopman uit
Leiden, in 1641 de Heerlijkheid Bergen koopt, wil hij in
de bossen van dit kustplaatsje een classicistisch 'paleisje'
laten bouwen omringd door tuinen. Voor het ontwerp
van de tuin vroeg hij advies aan zijn zwager Constantijn
Huygens. Daarnaast ging hij ook te rade bij de Franse
filosoof René Descartes, die in de schaduw van de
ruïnes van het Slot van Egmond zich liet inspireren tot
het schrijven van de Principes van de filosofie.
Het plan voor de tuin van Studler van Zurck loopt paral
lel met de opkomst van de Hollandse classicistische tuin
zoals die tussen 1620 en 1680 gestalte kreeg. Belangrijk
hierbij is de relatie tussen huis en tuin. Deze relatie bestaat
uit een rechthoek waarop het huis staat. Op het huis is
een as geprojecteerd die de tuin in twee symmetrische
delen splitst. De tuin kent drie eilanden. Op het middel
ste eiland het huis waar Studler van Zurck van droomde,
gebouwd in de classicistische stijl volgens de mode van die
tijd. Uitgangspunt was de symmetrie met als belangrijke
kenmerken: in de gevel doorlopende pilasters over meer
dere verdiepingen en boven de middenrisaliet (het middel
ste deel van de gevel) een fronton (driehoekig vlak).
Het droompaleis van Studler van Zurck zoals hij het in
gedachten had, is echter door geldgebrek nooit gereali
seerd. Hij moest genoegen nemen met de bouw van een
zijvleugel.
De structuur van de tuin is overigens nog steeds terug te
vinden op de huidige plattegrond van Bergen. De contou
ren van het landgoed zijn op de kaart duidelijk herken
baar. Goed te zien zijn de drie eilanden met de omgrach-
tingen en de verschillende zichtlanen zoals de Sparrenlaan,
de Komlaan en de Jan Willemlaan. Het zijn wezenlijke
stijlelementen van de Hollands classicistische tuin.
Lodewijkstijlen (18de eeuw)
In de 18de eeuw verschuift het culturele zwaartepunt in
Europa van Italië naar Frankrijk en het Franse hof. In de
architectuur richt men zich op de bouwwerken die zijn
verrezen onder het bewind van de Franse koningen
Lodewijk XIV en Lodewijk XV.
Mooie voorbeelden hiervan zijn te vinden in Alkmaar,
zoals Huize Egmont (Langestraat 114) en schuin daar
tegenover Langestraat 93.
In Bergen zijn geen duidelijke voorbeelden te zien van de
18de-eeuwse Lodewijkstijl. Wel is in de Raadhuisstraat,
naast Het Huis met de Pilaren, een sober monument uit
1787 te bewonderen. Het is een smal huisje waarvan de
bovenzijde een ronde vorm heeft als van een klok.
De klokgevel is ontstaan uit de 17de-eeuwse halsgevel
door het in baksteen uitvoeren van de klauwstukken, die
nu één geheel vormen met de hals.
Neostijlen (19de eeuw)
Rond 1800 komt West-Europa in de greep van Napoleon,
die zichzelf in 1804 tot keizer kroont. Hij stelt zijn broer
Lodewijk Napoleon aan als koning van ons land. In 1810
worden de Nederlanden ingelijfd bij het keizerrijk. Na de
val van Napoleon, vijf jaar later, wordt Willem I koning van
het nieuwe Koninkrijk Holland. Er heerst grote armoede en
onvrede. In 1830 wordt het Koninkrijk geconfronteerd met
de Belgische revolutie. Nederland is zijn zelfvertrouwen
kwijtgeraakt. Het gevolg hiervan is dat velen zich richten
op het verleden.
Dit leidt in Nederland tot de groeiende behoefte om onze
nationale geschiedenis te benadrukken. Vooral die van de
16de en 17de eeuw. Men gaat op zoek naar het eigen ka
rakter van de natie. Overal in het land verschijnen stand
beelden: Vondel en Rembrandt in Amsterdam, Willem van
Oranje in Den Haag, Michiel Adriaanszoon de Ruyter in
Vlissingen en Jan Pieterszoon Coen in Hoorn.
In de architectuur zoekt men naar een eigen, nationale
bouwstijl. Het voorbeeld daarvoor vindt men in de laat
16de-, vroeg 17de-eeuwse Nederlandse renaissance-
architectuur. De renaissance was immers de tijd van de
opbouw van de natie, die zou uitmonden in haar meest
glorieuze periode, de Gouden Eeuw. De Nederlandse
renaissancearchitectuur van de 16de en 17de eeuw werd
nn xmt Beest
Het Oude Hof zoals Anthonis Studler Van Zurck
en diens bouwmeestr zich die omstreeks
1650 hebben gedroomd. Tekening van Anco
Wigboldus geconstrueerd in 1966 (Collectie
Regionaal Archief Alkmaar).
