Het Hof achter glas
I
i
Er zijn naast tekenen, schilderen, houtsnijden en graveren
nog allerlei andere manieren om de werkelijkheid vast te
leggen. Vóór de opkomst van de fotografie waren dat bij
voorbeeld knipwerk, silhouetportretten, tafereel met tinnen
figuren en achter-glas-schilderijtjes. Meestal waren dat vaar
digheden die door amateurs werden uitgeoefend, waarbij
sommigen overigens een kwalitatief hoog niveau wisten te
bereiken. Veel van deze producten worden nu echter gere
kend tot de volkskunst en soms tot een nog lagere klasse,
die van de kitsch. Maar goede kitsch, of zeldzaam geworden
prullaria, worden soms weer kunst, of in ieder geval een
geliefd verzamelobject.
In het eerste decennium van de vorige eeuw was het mode
om zwart-witfoto's in te kleuren. Dat gebeurde meestal op
een weinig artistiek verantwoorde manier, slordig ('buiten
de lijntjes') en in schrille, vloekende kleuren. Toch hebben
verzamelaars nu heel wat over voor die lelijke, ingekleurde
ansichtkaarten, en hetzelfde geldt voor de zeldzame combi
natie van een oude techniek met de toen moderne fotografie:
de achter-glas-foto. Deze foto's werden, zoals nu nog wel
eens met glas-in-lood of lampenkappen met lokale taferelen
gebeurt, als exclusief souvenir vervaardigd. Museum Het
Sterkenhuis bezit een dergelijk object. Niet zo lang
geleden dook een ander exemplaar op met het (Oude) Hof
als afbeelding. Het in een houten lijstje gevatte, licht bollen
de plaatje meet binnenwerks ca. 19,5 x 14 cm. Het witte huis
van de Heren van Bergen is gezien vanaf de Vijverlaan, op de
hoek van de boerderij, met de boogbrug op de voorgrond.
Vóór het huis staat in het gras een drietal grote agaven in
bloempotten, en links is de nog altijd aanwezige treurbeuk in
een jonge gedaante te zien. Daarachter ligt de tuin, afgeschei
den door de slangenmuur, waarvan tegenwoordig alleen nog
het achterste gedeelte bewaard is gebleven.
Vergelijking met andere afbeeldingen leert, dat de betreffen
de foto waarschijnlijk kort vóór de eeuwwisseling is geno
men, dus laten we zeggen tussen 1895 en 1900. De tekening
van 1888 van R.E.J. Roeterink en een op 1916 gedateerde
ansichtkaart van RJ. Brouwer, die vanuit dezelfde positie
zijn gezien, bieden goed vergelijkingsmateriaal. Onze foto
neemt tijdsmatig een soort middenpositie in. Aan het huis
zelf is in die tijd uiterlijk niets veranderd. Of nu deze achter
glas-foto een uniek exemplaar is, valt niet te achterhalen, al
bestaat het vermoeden dat hij behoord heeft tot een reeks
die in bezit van de familie Van Reenen is geweest. Over de
vervaardiger is echter evenmin iets bekend. Het zou toch
geen grapje van het glazeniersatelier Bogtman zijn geweest?
FRITS DAVID ZEILER EN BERT BUIZER
Het Hof te Bergen; foto achter opbollend glas, ca. 19 x 14 cm exclusief eikenhouten lijstje (Collectie Frits David Zeiler, foto: Bert Buizer).
