Een veerhuis zonder water in Bergen
Het is 'nieuwsgierigheid op het eerste gezicht' geweest. Hoog en droog, water is in geen velden
of wegen te bekennen, staat daar een huis annex café met de naam Het Berger Veerhuis. Zoiets
treft de onderzoeker: Hoe kan dat? Was Het Berger Veerhuis een doodgewone kroeg met
een fantasienaam of was het van oorsprong inderdaad een veerhuis of opvolger daarvan waar
vermoeide reizigers op weg naar Bergen zich konden laven?
Met dit artikel wordt getracht enige duidelijkheid te verschaffen.
Haakwal
Een historische belichting van het Veerhuis kan niet zonder
een kleine uitstap naar het ontstaan van Bergen zelf. De
geologie van het gebied Bergen begint 6000 jaar geleden
bij het ontstaan van de haakwal langs het Bergergat. Deze
liep van west naar oost, haaks op de bestaande duinenrij.
De haakwal was niet meer dan een aaneengeschakelde serie
zandplaten waarop zich duintjes vormden.
Na de sluiting van het Bergergat door een rij jonge duinen
van zuid naar noord ontstond achter die rij duinen een
waddengebied met als entree vanaf zee de Rekere, een zee
gat waar nu de Hondsbossche Zeewering ligt. In dat wad
dengebied bleven de genoemde zandplaten van de haakwal
ook bij hoogwater droog. Nu bevinden zich daarop de
vier eerste woonkernen van Bergen: Oostdorp, Westdorp,
Oudburg en Zanegeest.
Veerhuis aan een Lijtweg
Als de vingers van een hand staken uitlopers van de haak
wal in het waddengebied, omzoomd door het water dat
met eb en vloed via de Rekere binnenstroomde. Een van die
uitlopers is de huidige Oude Bergerweg die naar de Ooster
en Westerveersloot afliep richting Bergermeer.
Rekening houdend met het feit dat veel goederenvervoer
aanvankelijk over het water plaatsvond, is het niet zo
vreemd dat aan de rand van het water, maar dan toch hoog
en droog, van het begin af aan een huis heeft gestaan met de
functie van Veerhuis'. Hiermee wordt een huis bedoeld
van waaruit goederen- en/of personenvervoer over het wa
ter door de bewoner wordt georganiseerd. Voor het gemak
wordt de bewoner Veerman' genoemd.
Op de kaart van Blaeu zijn langs de Oosterveersloot paden
aangegeven; de weg langs het Veerhuis heette aanvankelijk
niet voor niets 'Lijtweg', een weg 'waarlangs men gaat'.
Koopaktes
We vinden pas in 1754 aanwijzingen voor het bestaan van
ons Veerhuis in een koopakte, als door Jacob Cornelis
Henneman een huis in Oostdorp wordt verkocht aan Jan
Janszoon Kuyper de Jongh met de omschrijving: 'een Huys
en Erve in den Banne van Oostdorp met al daaraan hand
en nagelvast verbonden is.De plek waar het huis stond
wordt als volgt omschreven: vooruit helend by den Heren
weg ten Zuijden, het voetpad ten Oosten en Jan Geersber-
gen ten Westen.Exact de plaats waar nu Het Berger Veer
huis staat! De cooppenninge bedroegen 202 gulden.
In 1760 verkoopt Trijntje Cornelis, zelf Wonende op
't Veer', het huis met dezelfde omschrijving als boven! Met
'Op 't Veer' wordt ook het gebied rond de Ooster- en Wes
terveersloot bedoeld. Het is dus niet zeker of Trijntje Cor
nelis zelf in het verkochte huis woonde. Bekend is wel dat
in 1767 Jan Janszoon Kuyper een weduwe Trijntje Cornelis
heeft als 'huysvrouw'Dit wordt duidelijk als in 1767 deze
Trijntje Cornelis, geassisteerd door haar man Jan Janszoon
Kuyper, een hypotheek op een huis neemt met dezelfde
omschrijving voor een bedrag van 300 Carolij gulden. In
1768 overlijdt Trijntje Cornelis waarna Jan Kuyper in 1769
hertrouwt met Guurtje Kok.
Jan Kuyper overlijdt in 1776 door een val van de as van de
Sluismolen. Door deze noodlottige val wordt Guurtje Kok,
de tweede vrouw van Jan Kuyper weduwe.
Veiling
In 1794 werd een huis in Oostdorp bij veiling verkocht
aan de hoogstbiedende. De plek werd als volgt omschre
ven: 'Een Huys en Erve, Staande ende Leggende alhier Op
Oostdorp, groot Voetstoots 60 roeden, belent het voetpad
ten Oosten, de Weg ten zuiden en Jan Krom ten Noor
den.' Dit is dus weer hetzelfde huis. Bij de veiling werden
KEES VAN DER HOEK EN ROEL KUIPER
