het woonhuis en het derde perceel, aan de zuidzijde, was
eveneens voor de bouw van een woonhuis bestemd. Het
laatste perceel werd in 1949 verkocht aan de kunstschilder
Hans Beers - geen familie van de huidige eigenaren van
Wernau - die in 1919 De Grote Beer had laten bouwen, een
eveneens rietgedekt woonhuis met atelier.
Verkoper van de te ontginnen bouwgrond was de NV Bouw-
Exploitatie-Maatschappij Bergen aan Zee (BEM), waarvan
zoals bekend, Jacob van Reenen directeur was. Hij was tevens
burgemeester van Bergen, een combinatie van functies die
heden ten dage niet zonder meer zou kunnen bestaan.
Artikel 1 van de koopakte bepaalde dat 'Het verkochte ter
rein binnen den tijd van anderhalf jaar, te rekenen van den
dag van verkoop moet zijn bebouwd en het daarop te stichten
gebouw geheel zijn voltooid.
De bouwheer, dr. A. Pannekoek, genoot toen al (internationa
le) bekendheid als astronoom, maar ook als belangrijk theo
reticus van de internationale socialistische en communistische
beweging. Vanwege de laatste activiteit werd hij gepasseerd
voor een benoeming tot hoogleraar aan de Leidse universiteit,
een rijksinstelling. De Gemeentelijke Universiteit Amsterdam
daarentegen stelde hem in 1925 aan als hoogleraar; hier legde
hij de grondslagen voor het astrofysisch onderzoek in ons
land (zie het lemma Anton Pannekoek op internet onder an
dere www.historyofscience.nl;www.iisg.nl;www.inghist.nl).
Pannekoek, die ook veel en langdurig in het buitenland ver
bleef, was zowel in wetenschappelijke als in politieke kringen
vermaard en gerespecteerd; hij bleef tot lang na zijn emeritaat
in 1946 publiceren. Zijn naam leeft voort in het Amsterdamse
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek. Het echtpaar
kreeg twee kinderen: Anton ('Ton'), die geoloog werd en
Anneke, die bioloog werd; beiden zouden later in hun vak
gebied promoveren. Ton Pannekoek zou in 1956 het ambt
van hoogleraar in de algemene geologie aan de universiteit
te Leiden aanvaarden. Bovendien volgde hij P. Tesch op als
directeur van de (toenmalige) Rijks Geologische Dienst in
Haarlem. Ton Pannekoek speelde een belangrijke rol in de
nationale en internationale geologische gemeenschap, waar
voor hij onderscheiden werd met de prestigieuze Van Water
schoot van der Gracht Penning, uitgereikt door het Konink
lijk Nederlands Geologisch Mijnbouwkundig Genootschap.
Relevanter voor het maken van het panorama is de topogra-
fisch-cartografische belangstelling die Ton Pannekoek zijn
hele leven heeft gehad. Zijn loopbaan is ook begonnen in het
voormalige Nederlands Oost-Indië waar hij voor de oorlog
hoofd van de Topografische Dienst in Batavia is geweest.
Onder zijn leiding is toen de monumentale Grote Atlas van
Oost-Indië tot stand gekomen die een aantal jaren geleden
herdrukt is. Ook later, tijdens zijn hoogleraarschap geologie
in Leiden, was hij topografisch-cartografisch actief als hoofd
redacteur van de wetenschappelijk uitgave van de Atlas van
Nederland. Daarnaast was hij ook een verdienstelijk tekenaar
en kunstschilder met een grote belangstelling voor architec
tuur.
Ton was vijftien jaar oud toen zijn ouders het zomerhuis aan
de Elzenlaan lieten bouwen. In 1997 schrijft hij, inmiddels
hoogbejaard, in een brief van 5 februari aan Dick en Anneke
Beers: 'Het huis in Bergen aan Zee is een sterk verkleinde
copie van het huis dat de architect en schilder Van Caspel
bouwde voor de schilder M. van der Valk (in Laren), die
weer een vriend van mijn ouders was.(zie www.devalk.
com/kunstenaars voor beide kunstenaars en een foto van het
huis aldaar.)
Toen we het panorama aantroffen tussen de documenten,
die zijn nichtje Hanneke Nelemans-ten Houten, dochter
van Anneke Pannekoek en Johan Gerard ten Houten, aan
Dick en Anneke Beers toestuurde, trof ons een gelijkenis in
stijl met tekeningen in een latere publicatie van de geoloog
Pannekoek in een speciale aflevering van tijdschrift De
Levende Natuur uit 1935. Het betreft een artikel over de
duinvormen in de omgeving van Bergen aan Zee en hier
wordt tevens de methode, waarmee hij het panorama zo
treffend heeft getekend, uit de doeken gedaan. Het vermoe
den dat de tekening door haar oom is getekend werd beves
tigd door Hanneke Nelemans.
Dick en Anneke Beers, zittend in de deuropening van hun huis Wernau
(foto: Bert Buizer, april 2011
Anton en Johanna Pannekoek-Nassau Noordewier en hun zoon Ton, de
tekenaar van het panorama, zittende in de deuropening van hun zomerhuis
Wernau, jaren 30 (foto:familie Pannekoek/ Hanneke Nelemans).
