Rest nog wat nu tegenwoordig 'grof vuil' noemen. Dat werd zo
mogelijk verkocht, verbrand, of anders begraven....
Even opnemen en afrekenen.
Elektriciteit werd aanvankelijk geleverd door het GEB, het
gemeentelijke elektriciteitsbedrijf en later door het PEN, het
provinciaal elektriciteitsbedrijf. De meter werd maandelijks
opgenomen, het verbruik berekend en ter plaatse afgerekend,
dat alles door Cor Sijpheer, met dienstuniform en op de fiets,
later bromfiets. Hij was succesvol als goochelaar ('Professor
Remidol'), komiek en illusionist. Verzekeringspremies werden
geïnd door 'kwitantieloper' Moninx uit Bergen en vanaf 1948
kwam de heer Appelman wekelijks per fiets aan de deur om de
premies van resp. 4, 5 en 8 cent in ontvangst te nemen. Aan de
Verspyckweg werd in de jaren vijftig een zestal gemeentewonin
gen geplaatst. Hier werd wekelijks de huur opgehaald, en we
kelijks een kwitantieboekje ingevuld. Tot in 1970 werd zo (later
maandelijks) de huur geïncasseerd.
Het wereldnieuws
Kranten, tijdschriften en eventueel de leesportefeuille brachten
het nieuws in huis. Piet Veldman bezorgde de dagbladen. Hij
woonde in de tot woonhuis verbouwde speelzaal bij de Duitse
kolonie. Piet van Wonderen uit Bergen bezorgde de weekbla
den. Daarnaast was de winkel van Folgers ruim gesorteerd in
binnen- en buitenlandse kranten, weekbladen en tijdschriften.
De post werd tweemaal daags en op de zaterdag éénmaal door
de 'PTT-post' vanuit Bergen besteld.
Rondom de huishouding
Wekelijks reden de bestelauto's van wasserij De Lelie en na
1957 onder de naam van Dubbel Blank in het dorp rond. Beslist
imposant was de grote rode Opel Blitz van wasserij De Lelie,
welke naam in mooie letters op de zijkanten was geschilderd.
Vooral 's zomers was dat met de bezetting van de zomerhuizen
en de hotels een intensief bedrijf.
Jaarlijks kwam een scharensliep langs, die tegen vooraf
gemaakte prijsafspraak messen en scharen scherpte. Het was
een opvallende kar waar de slijpsteen met de voet werd aange
dreven. Ook jaarlijks kwam een straatarme vrouw, lopend uit
Bergen, met garen en band aan huis. Mijn moeder (Bert Buizer)
bood haar steevast thee en boterhammen aan.
De grote en kleine mannen werden aan huis geknipt door
kapper Van Marwijk van de Kerkstraat. De rooms-katholieke
inwoners hadden 'hun eigen' kapper, vader en zoon Beentjes,
ook al moesten dezen daarvoor op de bromfiets uit Bergen
komen. Herenkleding werd 'op zicht' gebracht door herenmo
dezaak De Pee (Bergen) en door de Alkmaarse firma's Koster
en Worm.
Eén bedrijf kwam niet aan huis en vormt een uitzonde
ring op het thema van dit artikel. Vrijwel iedereen kwam mini
maal wekelijks naar Folgers aan het Van der Wijckplein. Folgers
verkocht souvenirs, parfumerieartikelen, schrijfwaren, tijd
schriften, weekbladen, strandartikelen, rook- en snoepwaren
enz. Het belangrijkste echter was het PTT-postagentschap waar
Folgers de poststempelhamer, met datum en gemerkt 'Bergen
aan Zee', vlijtig hanteerde. Aanvankelijk was het naoorlogse
postagentschap ondergebracht bij 'oma' Passer; in haar win
keltje aan de Van Hasseltweg hoek Kerkstraat, verkocht ze
tijdschriften en strandartikelen. Na beëindiging van haar nering
verhuisde zij naar haar dochter en schoonzoon Folgers.
Een enkele keer kwam schoenmaker Jan Ton uit Bergen, op
de bromfiets met enorme zijtassen, de ter reparatie aangebo
den schoenen afleveren. Tot nog toe had iedereen die aan de
deur kwam daarbij een zakelijk belang. Voor het innen van
contributies en donaties en het rondbrengen van convocaties
kwamen met regelmaat vrijwilligers aan huis. We noemen de
B.IJ.V, Berger IJssport Vereniging, de WV Bergen aan Zee en
de 'culturele avonden' van de ANDO (Algemene Nederlandse
Drankbestrijding Organisatie) en de KJVO (Kennemer Jeugd
Vereniging voor Onthouding).
De kinderen kwamen ook aan de deur
Plotseling, zomaar via de ether op de vrije woensdagmiddag,
was er kindertelevisie. Was er eerst één huishouden met tele
visie (de familie Worm aan de Julianalaan), later waren er wel
drie huishoudens met zo'n toestel. Bij Van Marwijk aan de
Kerkstraat mochten we de ene week, bij de familie Stroomer
van Hotel Prins Maurits de andere week kindertelevisie kijken.
We keken naar 'jeugdjournaal' De Verrekijker, Coco en de
vliegende Knorrepot en Pipo de Clown en Mamaloe.
Jaarlijks, op 11 november, stroopten we het dorp af tij
dens Sint-Maartenavond. Kaarsjes in de lampion doofden door
de stromende regen of de hele lampion vloog in de fik door de
vliegend storm. Gewild waren de verrassingspakjes bij Folgers,
de zakjes snoep bij Houtman en de mandarijnen bij Stekelbos.
Zeer ruimhartig was 'oma Passer': voor de meeste kinderen
ging de lampiontocht in principe zo snel mogelijk naar Passer
op de hoek Kerkstraat en Van Hasseltweg.
Ten slotte
De regelmaat van verschijnen van al deze leveranciers vormde
een vast patroon in het leven en werken van de bewoners van
Bergen aan Zee. Er kwam structuur in de dag, in de week en in
de seizoenen en er was veel sociaal contact. Ook hoefde je niet
voor ieder wissewasje naar Bergen. Mien Duin-Ravenhorst
over haar vader en moeder in 1906: 'Er was geen bakker, geen
slager, geen melkboer, geen kruidenier.er was niets'. Ruim
honderd jaar later was er niets meer.
Gemakshalve noemen we ze maar 'leveranciers', maar daaronder verstaan
we in dit artikel ook de meteropnemers, de 'kwitantielopers' enz. De
aannemers, timmer- en schildersbedrijven rekenen we er echter niet toe.
Bronnen:
- Buizer, B. en Frits David Zeiler. Een verjaardag aan zee:
Bergen aan Zee 1906-2006. Schoorl: Pirola, 2006.
- Bouwer, H. en Jan Hageman.Het Duitse Koloniehuis'.
In: Bergense Kroniek, jaargang 15 nr. 2, november 2008, p. 12-17.
- Vijn, P. 'Kruideniers (Crudenaers) zijn nagenoeg verdwenen'.
In: Bergense Kroniek, jaargang 16, nr. 2, april 2009, p. 5-8.
- Vijn, P. 'Van melkbus tot rijdende winkel'. In: Bergense Kroniek,
jaargang 16, nr. 2, november 2009, p. 24-27.
- Vijn, P. 'Winkels en ambachten in Bergen in de 20e eeuw'.
In: Bergense Kroniek, jaargang 16, nr. 1, april 2009, p. 13-19.
