WAARSCHUWINGSBEVEL
HOUDT U GEREED!!!
O
z
O
De afvoer der burgerbevolking km ieder oogenblik een aan
vang nemen.
U moet onmiddellijk alles pakken en verzamelen wat U mede
moet nemen, zoodat, als het bevel komt, U (met Uw gezin) onmid
dellijk gereed is Uw huis te verlaten en af te marcheeren.
Zoodra U door den Gro^psgeleider is bekend gemaakt, dat de
ontruiming gaat beginnen, begeeft U zich terstond naar de U aange
wezen verzamelplaats en meldt U bij den Groepsgeleider. Van dat
tijdstip af dient U alle bevelen en aanwijzingen van Hoofd-en Groeps
geleider stipt op te volgen.
Na het sluiten van Uw huis levert U den huissleutel met daar-
aangehechte, schriftelijke vermelding van naam, straat en huisnummer
in bij de Politie.
Bij vertrek de hoofdkraan van gas- en waterleiding en het
electrische licht afsluiten; brandende kachels dooven, water van cen
trale verwarming laten afloopen en antenne aarden!
Denkt er aan om de gordijnen open te laten.
De Burgemeester van Amersfoort,
v. RANDWIJCK.
Op de 'Algemene Aanwijzingen' volgt het 'Waarschuwingsbevel'. (foto: Hans Bouwer)
[CMAtSK OVV»
'As msi
SCUOORL
scuootu
EUW NKDOBP MOOGWOf c
SP&NBPO*
C/t.UUCOWCARD
"OOUE
SCUM
Q£PG£N
trt*0»0%
y*tt
£TB*Of
r& /.«oov IJa.1 JHraBKfflH
hUMMPN
Fragment uit het boekje Evacuatie 1940, tekst L. Kemink, tekeningen Jan Wilmink,
(foto: Hans Bouwer)
ambtsgebied Utrecht, waar Amersfoort onder viel, was dat
P.L. de Gaay Fortman.
Uitwerking evacuatieplan Amersfoort - Bergen
Op 29 september 1939 en op 5 februari 1940 vonden in het ge
meentehuis van Alkmaar ter voorbereiding van een eventuele
evacuatie, bijeenkomsten plaats van burgemeesters van een aantal
vlucht- en opvanggemeenten. Hierbij waren o.a. de Alkmaarse
burgemeester jonkheer Van Kinschot, de Amersfoortse burge
meester graaf Van Randwijck en de Bergense burgemeester Van
Reenen aanwezig. Eén van de afspraken was dat de burgemees
ters van de opvanggemeenten in Noord-Holland lijsten van haar
burgers zouden samenstellen met gegevens over o.a. hun wel
stand, levensovertuiging en beroep. Het zou dan de bedoeling
zijn geweest dat evacués uit Amersfoort bij passende gezinnen
zouden worden ondergebracht. Van deze afspraak werd later van
Amersfoortse zijde afgezien omdat volgens graaf Van Randwijck:
'het praktisch ondoenlijk zou zijn geweest bij een stadsbevolking
selectie van gezinnen toe te passen en dat buren die speciaal in
tijden van nood voor wederzijdse hulp op elkaar zijn aangewe
zen her- en derwaarts verspreid zouden worden.'
Even is er ook nog sprake geweest van het meezenden van
politiepersoneel vanuit Amersfoort naar de opvanggemeenten,
maar op 4 mei besliste graaf Van Randwijck zijn mensen daar te
houden met het oog op ordehandhaving en plunderingen.
Er werden in alle betrokken gemeenten commissies gevormd met
uiteenlopende taken, zoals de registratie en het vervoer van de
vluchtelingen en de manier waarop voedselvoorziening voor de
vluchtelingen zou worden geregeld. Ook werd door de commis
sies bepaald welke Amersfoortse wijk in welke gemeente opge
vangen zou worden.
Eind november 1939 werd de Amersfoortse bevolking inge
licht over het evacuatieplan door middel van een huis-aan-huis
verspreide circulaire waarin 'Algemene Aanwijzingen' stonden
vermeld. In deze circulaire stond onder meer dat er zich om
standigheden zouden kunnen voordoen waardoor een deel van
de bevolking van Amersfoort zou moeten evacueren en, dat de
bevolking bij een eventuele evacuatie de aanwijzingen van een
groepsleider moest opvolgen. De groepsleiders waren herken
baar aan een witte armband met daarop wijk en groepsnummer
en het wapen van Amersfoort. Voor zieken, bejaarden, aanstaan
de moeders en invaliden zouden bijzondere maatregelen worden
getroffen.
Duitse inval
In de vroege ochtend van vrijdag 10 mei 1940 werd Nederland
uit zijn slaap opgeschrikt. Het zware gebrom van de vele vlieg
tuigen en het gedreun van afweergeschut bleken al snel te beteke
nen dat Nederland in oorlog was. Zonder een oorlogsverklaring
had Duitsland de Nederlandse neutraliteit geschonden en was de
landsgrens overschreden.
Evacuatie uit Amersfoort
De evacuatieleider van de gemeente Amersfoort, de heer Hovius,
ontving 10 mei 's ochtends om 7.15 uur het telefonische bericht
van het stafkwartier van het 4e Legerkorps dat de evacuatie van
de inwoners volgens plan moest beginnen. De stad was in het
evacuatieplan onderverdeeld in 44 wijken met aan het hoofd een
'hoofdgeleider'. Elke wijk was verder onderverdeeld in groepen
van ongeveer twintig personen. Bij iedere groep hoorde een
groepsleider. De Amersfoortse wijken 1, 2, 3, 4 en 44 werden
geëvacueerd naar Bergen en Bergen aan Zee. In de verspreide
circulaire met 'Algemene Aanwijzingen' was reeds geadviseerd
wat men het beste mee kon nemen. Bijvoorbeeld voedsel en drin-
