HET DUITSE KOLONIEHUIS
waren allemaal in contact geweest met andere culturen. Ze had
den veel gezien en meegemaakt, kenden een heel andere natuur
dan de gemiddelde West-Europeaan en ze hadden allemaal een
grote reis achter de rug. En nu zaten ze daar op een kluitje in
een koud huis in een ontzield dorp, in een land dat bij moest
komen van een heel andere oorlog.'
Een huis dat kolkte van verhalen
In 1982 bezocht Van Dis het gemeentehuis van Bergen en kreeg
daar een kaart van Rijkswaterstaat onder ogen waarop de toe
komstige stormvloedlijn van 2030 op aangegeven stond. Niet
ver van zijn oude woonhuis was een dikke stippellijn over de
kaart getrokken. 'Wat is datvroeg hij de dienstdoende amb
tenaar. 'Volgens verwachting zullen het strand en het duin tegen
die tijd tot die hoogte zijn weggeslagen', zei de man luchtig.
Van Dis staarde naar de Rijkswaterstaatkaart, naar zijn oude,
bijna door de zee verzwolgen huis. Een huis dat volgens hem
kolkte van verhalen.
In het boek Nathan Sid schrijft Van Dis over een fa
milie die hij in het boek de naam 'Oetjeh' gaf. Dit moet in wer
kelijkheid de repatriantenfamilie Windrich zijn geweest die in
het westelijk gedeelte van de voormalige eetzaal heeft gewoond.
Deze gastvrije familie heeft er vanaf 1950 in wisselende samen
stelling gewoond met veel aanloop van familie en vrienden
totdat in 1998 mevrouw Windrich (tante Non voor alle bewo
ners) overleed. De herinneringen van de nakomelingen zijn nog
levendig.
Dochter Cora: 'Wij kwamen er in de zomervakantie van 1950
wonen, mijn vader verbleef toen nog in Nedcrlands-Indië, hij
trok pas in 1951 bij ons in. Wat meteen opviel in het huis waren
de grote erkerramen op bet westen met een prachtig uitzicht op
de duinen. Om naar de slaapkamers op de eerste verdieping te
komen, maakten de buren en ons gezin van dezelfde trap en
gang gebruik wat een grote inbreuk betekende op de privacy
van beide gezinnen.
Nichtje Carola: 'Voor onze familie was het kolonie
huis de centrale plek waar de uit eengespatte familie jaarlijks
samenk wam. Dan reden we vanuit Bergen onder een huif van
dicht begroeide bomen over de Eeuwigelaan door een stukje
duingebied tot in de verte het vertrouwde brede rode pannen
dak verscheen. Als kinderen klommen we dwars door de duinen
naar de eeuwig rollende zee, brachten verse bramen en kilo's
schelpen mee naar huis. Het kleine keukentje leek wel van elas
tiek want iedereen en alles paste er altijd in.
Kleinkind Conny: 'Na het overlijden van mijn opa
zag je dat het huis sterk verwaarloosde. De eigenaar leek er wel
niets aan te doen, terwijl mijn opa het al die jaren zo keurig
bijhield. Mijn ooms en tantes hebben er van alles aan gedaan
om het nog behaaglijk te houden voor oma Non. In 1998 is zij
overleden, bijna veertig jaar beeft zij er gewoond. Ik fantaseer
regelmatig dat ik een grote prijs win en ons huis kan overnemen
en dat het dan weer echt ons familiebuis wordt, mijn Indische
huis in de duinen, een beetje 'Tempo Doeloe' in Nederland.
Marja Luyckx, één van de huidige bewoners, publiceerde in
1977 een verhaal genaamd: In de geest van mijn huis. Een frag
ment hieruit: 'De relatie die mijn huis en ik met elkaar hebben,
kun je stormachtig noetnen en is niet gespeend van hartstocht.
Soms kraakt het huis in al zijn voegen, scheurt het pleisterwerk
en hebben de steunbalken het zwaar te verduren.Even verder
De hele familie in het duin bij elkaar om de 94e verjaardag te vieren van mevrouw
Windrich 24-8-1901de oudste bewoonster van de Duitse kolonie. Zij heeft er van 1951
tot aan haar dood op 31 mei 1998 gewoond.
schrijft zc: 'Onze vriendschap wordt steeds hechter. We accep
teren zo langzamerhand elkaar's nukken en eigenaardigheden,
We worden samen ouder. En ik hoop dal als ik het huis ooit zal
verlaten, mijn geest zich blijvend zal vestigen tussen de geesten
uit vorige tijden.
Beschermd monument
De Rijksdienst voor de Monumentenzorg besluit op 25-10-
2000 dat het Duitse Kolonichuis is opgenomen in het register
van beschermde monumenten. De waardering luidt als volgt:
Het voormalige koloniehuis van de Deutsche Hilfsverein is van
algemeen belang vanwege de architectuur-, cultuur-, sociaal
historische en typologische waarde als grotendeels gaaf voor
beeld van een koloniehuis Amsterdamse Schooltrant, kenmer
kend voor hel oeuvre van de architecten Vorkink en Wormser.
Het pand heeft als onderdeel van het complex 'De Koloniehoek
hoge ensemblewaarde.
Thans staat het koloniehuis te koop. H
Bronnen:
Deutsche in den Niederlande 1918-1945, proefschrift van dr. Katja Happe, november 2004
Hier is het paradijs niet verloren, Van Gorter tot Van Dis, Schoorl, Conserve, 2006
Leeftocht, Adriaan van Dis. Amsterdam, Augustus, 2007
Nathan Sid, Adriaan van Dis. Amsteidam, Meulenhof, 1983
Familieziek, Adriaan van Dis. Amsterdam, Augustus. 2002
Indische Duinen, Adriaan van Dis. Amsterdam. Meulenhof, 1994
Bergen aan Zee badplaats sinds 1906, red H Jellema. Schoorl. Pirola. 1981.
Een verjaardag aan zee Bergen aan Zee 1906-2006, Bert Buizer en Fnts David Zeiler.
Schoorl, Pirola, 2006
Koloniehuizen in Bergen aan Zee, Maria Smook-Krikke, Jubileumnummer Bergen aan Zee 100
jaar, Bergense Kroniek, juni 2006
Rapport Monumenten Inventarisatie Programma in Noord-Holland, Caroline Smook, 1999.
Fragmenten van interviews met o.a. Sander Jansen, Mees Ravenhorst, familie Nijs
Bijdragen in de vorm van verhalen en brieven van Cora Windrich, Marja Luycks. Conny Musch
en Carola Eijsenring
Archief mr. F Zeiler. Familiearchief Van Reenen; Gemeentearchief Bergen; Archief NV Bouw-
Exploitatie-Maatschappij Bergen aan Zee (BEM). Archief Stichting Behoud Bouwkunst Bergen
(SBBB)
