Burgemeester in oorlogstijd 1914-1918
KOEN DUPON
De samenwerking tussen burgemeester Van Reenen en de leiding van het
deserteurskamp Bergen tijdens de Eerste Wereldoorlog
Het begin van de bouw van het interneringskamp aan de Vinkenkrocht. Veel Duitse
militairen zochten een veilige plek om aan het oorlogsgeweld in België en Frankrijk
te ontsnappen. In het neutrale Nederland werden ze gevangengenomen en bewaakt
tot het einde van de oorlog. Op 16 november 1918 verlieten de soldaten het kamp,
waarbij ze werden uitgezwaaid door de vrienden die ze hier hadden gemaakt.
Ie Eerste Wereldoorlog bracht een grote stroom
vluchtelingen naar het neutrale Nederland. Naast de vele
burgervluchtelingen zochten veel Belgische en Duitse militairen
een plek in ons land. Aanvankelijk was Alkmaar aangewezen
voor de opvang van zowel Belgische als Duitse militairen'. Toch
bleek het na enige tijd gewenst de geïnterneerde Duitse en
Belgische soldaten niet samen op één plaats te huisvesten,
omdat dit voor onrust in het interneringskamp Alkmaar
zorgde. Op 17 augustus 1914 werden 51 geïnterneerde Duitsers
overgebracht naar een interneringskamp in Bergen. Dit kamp
was bedoeld als voorlopige opvang en bestond uit tenten. Men
wilde de Duitsers gedurende de winter opnieuw in Alkmaar
onderbrengen, maar van dit voornemen werd afgezien. Op 17
oktober 1914 werden de tenten vervangen door drie houten
barakken. Het aantal Duitse militairen was tegen die tijd
opgelopen tot 130.2
Aanvankelijk werden Duitse soldaten samen met
Duitse deserteurs in het Bergense kamp aan de Breelaan
opgevangen. Het samenbrengen van deze twee groepen leidde
al snel tot ernstige vechtpartijen. De bewaking ondervond
veel problemen bij het uit elkaar houden van de twee groepen.
De normale gang van zaken in het kamp werd uiteindelijk zo
verstoord, dat de Nederlandse autoriteiten besloten de Duitse
deserteurs in een aparte barak onder te brengen, waar ook het
bewakingspersoneel gehuisvest was3.
1NTERNEERINGSDEP0T
TE
BERGEN (N.-H.)
BERGEN (N.-H.), 2Ê Oc'.Oer 1?!.:191
BIJLAGEN
ONDERWERP
Haar aanleiding van eer. telefoor.geenreV v~r.
Mevrouw van Reen
een wijze.die ik
Mevrouw van Reen
Reenen niet neer
r,oj de-: 23sten Octofcer Jl.tot nrij ceroerd,op
>iler niet nader kan qualificeercr,er. waartij
n verklaarde uit naai van den Burgevsester te
eer UBdelachthare te verzoeken.Mevrouw van
als tuaechenpereoon tussoften U er. al) te ge-
Ir. geval va
v.aatregelen word
Usrhaling v«n het gekeurde zulle:-, door .Bij
De Connandant van het Inter>-eerlngsdepót.
Aan
oer Gebeente Ber;en(K-H).
te
Brief van de commandant van het interneringsdepot aan burgemeester Van Reenen,
25 0ctober 1915.
Naarmate de oorlog vorderde nam de stroom, voornamelijk
Duitse, deserteurs toe. Veel van deze Duitse deserteurs
hielden zich bezig met smokkelarij, spionage en criminaliteit'1.
De overlast van deserteurs groeide vooral in de grote steden
en in de grensgebieden. Aanvankelijk stond de Nederlandse
bevolking over het algemeen positief tegenover deze
dienstweigeraars. Door de toename van de overlast, van
crimineel gedrag en spionageactiviteiten van deserteurs in
de loop van 1916-17, sloeg deze positieve houding om in
een negatieve. Door de problemen met de deserteurs zag de
Nederlandse regering zich genoodzaakt de 'probleemgevallen'
(degenen zonder inkomen en degenen die overlast
veroorzaakten) onder te brengen in een speciaal kamp voor
deserteurs, eveneens gevestigd in Bergen. Dit artikel behandelt
de samenwerking tussen de lokale overheid, met name de
burgemeester van Bergen, de heer Jacob van Reenen, en de
