Nederlandse botanici verblijd werden met een bijzondere vondst.... Het aantal exemplaren - zesentwintig bij de eerste waarneming - liep op tot boven de honderd, kelderde in de twintiger jaren na kaalkap van dc bosjes, en nam af tot één exemplaar in 1942. Na de oorlog, in 1946, ging H.A.S. Bijlcveld tevergeefs op zoek naar deze zeer bijzondere plantensoort: Men kan dit artikel dan ook beschouwen als een necrologie van de koraalwortel (Gorteria 15 (5), 1962). Opvallend was de rol van de familie Van Reenen, waarover Bijlcveld sr. in De Levende Natuur van 1936 schrijft: ....nog steeds verheugen in 't voortbestaan van deze allermerkwaardigste orchidee....hel doeltreffende toezicht....wij denken met groote dankbaarheid aan de eigenaars van deze terreinen, de familie Van Reenen, die, waar het in haar vermogen lag, terdege het hare tot deze instandhouding heeft bijgedragen! Het is opnieuw A.H. Bijlcveld, nu in 1926, die de aandacht vraagt voor nog een bijzondere orchideeënsoort in onze duinen: In het land van Neottia (De Levende Natuur jrg 31, 1926). Hij beschrijft in dit artikel hoe hij al in 1900 aan Heukcls bekend maakte dat dc vogelnestorchis, zoals dc Nederlandse naam luidt, in onze duinen voorkomt. Is de koraalwortel in ons land al lang uitgestorven, de vogelnestorchis komt tot op de dag van vandaag in de omgeving van Bergen aan Zee voor. Het zijn dc belangrijkste Nederlandse groeiplaatsen! De orchideeënrijkdom van de duinen rondom Bergen aan Zee was legendarisch en tot in het Parnassiapark kon men genieten van een groot aantal soorten. G. Blokhuis, verder onbekend in natuurkringen, beschreef deze rijkdom in De Levende Natuur van juli 1911. Hij noemt de welriekende nachtorchis en van de harlekijnorchis vermeldt hij: Ze komen in Bergen in groote massa's voor, in 1906 waren de weilanden met een paars kleed overtrokken. De breedbladige orchis, de grote keverorchis, de slanke sturmia (groenknolorchis), de grote muggenorchis: allemaal kwamen ze in groten getale rondom ons dorp voor. Deze situatie lijkt nu voorgoed voorbij.... We wandelen nog heel even mee met Heimans. Samen met R. Schuiling stelde hij een serie boekjes en wandplaten samen onder de titel: Nederlandsche landschappen: handleiding bij de aardrijkskundige wandplaten van Nederland (Noordhoff, Groningen). We raadplegen deel twee uit 1912, waarin het duinlandschap bij Schoorl wordt beschreven. Er worden ook uitstapjes gemaakt in de richting van Bergen en Bergen aan Zee en daar gaat het opnieuw om orchideeën als sturmia, harlekijn en moeraswespenorchis. Even later, dc schrijvers wandelen dan naar Bergen aan Zee en langs de Zeeweg naar De Franschman, noteren ze dc vogelncstorchis, muggcnorchissen, grote keverorchis en op de bocht van den weg bij den Franschman staat het wit van Daslook en geurt het daardoor sterk naar uien, net zoals we het nu nog kennen. Opvallend is de aandacht die wordt besteed aan de vele natte valleien en de daar groeiende zonnedauw. Cees Sipkes: plantenliefhebber en 'natuuradviseur' Een man die bijzonder lang actief is geweest in en om Bergen aan Zee was Cees Sipkes (1S95 - 1989). Na het gymnasium volgde hij een opleiding aan de tuinbouwschool om in 191S te Overvecn een wildeplantenkwekerij te beginnen. Tot 1945 hield zijn kwekerij 'De Teunisbloem' stand. Eén van de eervolle opdrachten die hij ontving was in 1925 dc verzorging van de beplanting met inheemse gewassen van Thijsse's Hof te Blocmendaal. In 1917 verscheen van hem, in twee afleveringen in De Levende Natuur, Landschap en plantengroei van de Berger duinen. Na een korte beschouwing over de verschillen in zand rondom Haarlem en Bergen aan Zee, besteedt Sipkes vooral aandacht aan de vele orchidceënsoorten in onze omgeving. De gevlekte orchis, de vleeskleurige orchis, dc harlekijnorchis, dc welriekende nachtorchis, de dennenorchis, de vogclnestorchis en de grote keverorchis: hij noemt aantallen variërend van veertig tot ca. duizend stuks. Deze ongekende rijkdom werd toen ook al bedreigd: En tot slot nog een waarschuwing aan p/antenzoekers. Wie hier komt om met een bus of rugzak vol orchideeën of zeedistels naar huis te gaan kan wel thuis blijven. De provinciale verordening, die het plukken van genoemde planten verbiedt, wordt hier streng gehandhaafd voor het behoud van de flora van deze prachtige duinstreek. Dc eigenaar kent de waarde van een ongerepte natuur in zijn bezittingen en zoo zijn er niet veel. Sipkes adviseerde tot ver in de vorige eeuw vele kustgemeenten over het openbare groen in het weerbarstige klimaat en op meestal zeer vocdselarme en droge bodem. Dc huidige beplanting van het Parnassiapark en een deel van de beplanting van het Russenduin is mede op zijn advies tot stand gekomen. Tot in 1987 voelde hij zich betrokken bij de flora in Vogelnestorchis

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Bergense kroniek | 2008 | | pagina 16