Om Van Eeden en Van Eeden kunnen we niet heen
Op Frederik Willem van Eeden (1829-1901) gaan we niet uit
gebreid in, maar we laten hem niet helemaal links liggen. We
maakten eerder kennis met hem in Een verjaardag aan Zee.
Bergen aan Zee1906 - 2006 (Bert Buizer Sc Frits David Zeiler,
Pirola, 2006). De omstreken van Alkmaar, waarin Bergen niet
werd vergeten, werd voor het eerst in 1872 gepubliceerd in het
Album der Natuur. In 1886 werd het opgenomen, samen met
andere hoofdstukken in de onvolprezen 2-delige bundel On
kruid: botanische wandelingenTjeenk Willink, Haarlem.
Groepsfoto met v.l.n.r. Martha van Eeden-van Vloten, Hans van Eeden, Frederik van
Eeden en Jac. P. Thijsse. Foto E. Heimans, 28 mei 1897 tijdens een excursie naar het
Naardermeer.
E. Heimans, onderwijzer en florist.
Met zijn zoon, de psychiater en publicist, eveneens Frederik
Willem (1860-1932), maakten we ook al eerder kennis in Oude
straten op oude kaarten van Bergen aan Zee (Bert Buizer
Frits David Zeiler, Bergense Kroniek, november 2003).
Met vader en zoon Van Eeden maken we de stap
naar historisch Bergen aan Zee. Interessant hierbij is dat een
van de adviseurs van mevrouw Van Reenen-Völter, Jac. P.
Thijsse, een deel van zijn inspiratie voor zijn populaire boekjes
over de natuur, heeft ontleend aan Van Eeden sr. In zijn in
2006 verschenen studie Vóór Heimans en Thijsse. Frederik
van Eeden sr. en de natuurbeleving in negentiende-eeuws
Nederland, besteedt Klaas van Berkel ruimschoots aandacht
aan de relatie tussen Van Eeden sr. en Thijsse. De voorzichtige
conclusie lijkt gerechtvaardigd dat Thijsse via vader en zoon
Van Eeden in contact is gekomen met de familie Van Reenen.
Op de rol van Thijsse komen we nog terug. Nu eerst....
Met Heimans de duinen in
In 1958 besteedde bioloog Fop.I. Brouwer (1912 - 1991)
in Leven en werken van E. Heimans en de opbloei der
natuurstudie in Nederland in het begin van de twintigste
eeuw, (Wolters, Groningen) aandacht aan de kennismaking
en vriendschap tussen Frederik van Eeden jr. en het bekende
natuurschrijversduo Heimans en Thijsse. Via hun gezamenlijke
uitgever Versluys te Amsterdam maakten ze kennis met
elkaar: Overmorgen moeten wij, mijn vriend Thijsse en ik,
naar Bussum.... Versluys zegt, dat U gaarne kennis met ons zou
maken, wat ons heel veel genoegen deed te hoor en... .tegen één
uur (kunt) u een heel klein zwart kereltje, dat ben ik, en een
lange vlasbaardige vent met een plantentrommel gewapend,
aan Uw woning verwachten....
En zo komt Eli Heimans (1861-1914) de Amster
damse hoofdonderwijzer met een brede belangstelling voor
planten, vogels en geologie in beeld. Samen met Thijsse en
J. Jaspers richtte hij in 1896 het nog steeds bestaande tijdschrift
De Levende Natuur op.
Het was op een woensdagavond in mei 1902 dat Hei-
mans van de heer A.H. Bijlevcld te Alkmaar een pocderdoosje
toegezonden kreeg. Het bevatte een afgebroken blocitop van
een orchideeënstengcltje, geelgroen en zonder blad, gevonden
in de Berger duinen. Naar Heimans vermoedde was het de
koraalwortel, een bijzondere orchideeënsoort.
Op zondag 1 juni van dat jaar trok hij met samen
met zijn 13-jarige zoon Jacob - de latere hoogleraar botanie
- in gezelschap van Bijleveld de duinen in, alwaar ten zuiden
van het huidige Bergen aan Zee, een vondst - nieuw voor
Nederland! - werd gedaan: Wie ons dien snikheten Zondag
door de duinen achter Bergen gevolgd was en de boschjes
had zien doorzoeken, stuk voor stuk en stelselmatig en dat na
een marsch van een paar uur in de heete zon, die zou stellig
niet willen geloven dat wij zochten naar een onooglijk, geel
stengeltje.... En wie de schreeuw 'Ik heb bem\...badgehoord....
zou gemeerid hebben dat er op zijn minst een goudmijn was
ontdekt.... (De Levende Natuur jrg 7, 1902, p.80-82).
Bijleveld: een leven in dienst van zeldzame orchideeën
Zoon H.A.S. Bijleveld, destijds woonachtig aan de Jan
Apeldoornweg te Bergen, beschrijft kort de geschiedenis -
opkomst en ondergang - van deze bijzondere orchideeënsoort
in Nederland: Op 20 mei a.s. in het 60 jaar geleden dat de