Het soldatenleven in Bergen aan Zee
tijdens de mobilisatie van 1939-1940
JAN HAGEMAN EN HANS BOUWER
Tijdens een onderzoek naar de Deutsche Ferienkolonie en haar bewoners in
Bergen aan Zee, bleek dat er weinig informatie was over de periode 1939-1945.
Het NIOD (Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie) werd daarop door
ons benaderd. Zij bleken in het bezit te zijn van een kopie van het dagboek van de
Groningse korporaal J.H.Th.J. Westen, die eind 1939 in Bergen aan Zee gelegerd
was. Via een korte genealogische route zijn we in contact gekomen met twee zonen
van korporaal Westen, Harry en Hans, die het originele dagboek in hun bezit
hebben. Hieruit hebben wij inderdaad enige informatie over de Deutsche
Ferienkolonie verkregen.
In de inleiding van het dagboek Mijn Belevenissendeel 1: De Oorlog, foto's
en tekeningengeeft Westen een goede sfeertekening van de vooroorlogse maanden
in Bergen aan Zee. Vanuit zijn woonplaats Bedum werd hij ingekwartierd in hotel
pension Bakhuis aan de Pier Panderstraat. Deze hele straat werd in november
1943 door de Duitsers met de grond gelijk gemaakt.
De vóórmobilisatie
De toenemende spanning in Europa, eind jaren dertig van
de vorige eeuw, liet ook de gemeente Bergen niet onberoerd.
Om enigszins voorbereid te zijn op een militaire interventie
werd op 24 augustus 1939 de vóórmobilisatie afgekondigd.
Hotels en pensions in Bergen aan Zee werden ontruimd om
plaats te bicden aan de legering van duizend militairen van
het 12c Depotbataljon Infanterie (in opleiding) uit Groningen,
onder bevel van kapitein J.D. van der Waall. Op deze 24e
augustus arriveerden de eerste 38 infanteristen als
kwartiermakers. Op 29 augustus werd de algehele mobilisatie
afgekondigd en op 1 september volgde de staat van beleg.
In die tussentijd arriveerden ook nog eens duizend man van de
kustwacht van het 10° Depot Grensbataljon, een detachement
van de marine en een bataljon infanterie. In totaal werden
ruim 2000 man in Bergen aan Zee gelegerd. Ook particuliere
woonhuizen werden gevorderd om de vele militairen
te kunnen huisvesten.
Na de oorlog waren al deze huizen aan
de Pier Panderweg met de grond gelijk gemaakt.
(Collectie Piet Mooy)
