Monumentenzorg,
een zorg
TON DISSEN
De Stichting Behoud Bouwkunst Bergen en de zorg voor Bergense monumenten
De redactie van de Bergense Kroniek heeft mij gevraagd, mede gezien mijn
voorzitterschap van de Stichting Behoud Bouwkunst Bergen (SBBB), om iets
te schrijven over monumentenzorg in Bergen. Alleen al het grote ledenaantal van
de Historische Vereniging Bergen NH geeft aan hoeveel belangstelling er bestaat
voor het vele en belangrijke historische cultuurgoed dat zich binnen onze
gemeente bevindt. Gebeurtenissen die het aanzien van Bergen raken, zoals
de sloop van beeldbepalende panden, of de voorgenomen wijziging van
cultuurhistorische plekken, zoals bijvoorbeeld het Oude Hof, roepen altijd veel
reacties en soms weerstand op. Voor de overheid en andere belanghebbenden is
dat soms lastig. Men dient zich echter te realiseren dat het alleen maar verheugend
is dat zovelen zich betrokken voelen bij de bescherming van het gezamenlijke
historische erfeoed.
De Gcielotm. Kerk te Eergen N, H.
Gereformeerde kerk uit 1927 van architect B.T. Boeyinga. In dit provinciale monument
zullen binnenkort appartementen worden gebouwd. (Collectie Maria Smook)
Een beetje geschiedenis
In een uitgave van de Bergense Kroniek mag een korte
historische terugblik natuurlijk niet ontbreken. AI in 1809
vaardigde Lodewijk Napoleon een decreet uit waarbij
kerken in Nederland verplicht werden hun gebouwen goed
te onderhouden. Het is echter jonkheer Victor de Stucrs (1843-
1916) aan wie de eer toekomt monumentenzorg in Nederland
echt op de politieke agenda te hebben gezet. Zijn befaamde
kritische artikel in het gezaghebbende tijdschrift De Gids
(1873) onder de uitdagende titel Holland op zijn smalst
bevatte een felle aanklacht tegen de wijze waarop in
Nederland met waardevolle monumenten en kunstvoorwerpen
werd omgegaan. Zijn bemoeienis heeft ertoe geleid dat de
rijksoverheid tot een actief monumentenbeleid is over gegaan.
Inventarisatie en beschrijving van beschermingswaardige
objecten en regelgeving met betrekking tot onderhoud en
instandhouding daarvan, kwamen op zijn initiatief tot stand.
Toch kwam pas in 1961 in Nederland de Monumentenwet
tot stand, later herzien (1988) en in 2007 nog weer aangepast.
Deze wet geeft het rijk de bevoegdheid monumenten en
(beschermde) dorps- en stadsgezichten aan te wijzen.
Bij de gemeenten werd de verantwoordelijkheid neergelegd
toe te zien op zorgvuldig onderhoud en beheer van de door
het rijk aangewezen monumenten. Hiertoe stelt de rijks
overheid jaarlijks een (bescheiden) budget ter beschikking.
