ZANEGEEST
van de Schapcnlaan, op de kaart van Blaeu
Klaassend ijk, verheelt aan de Oudedijk,
omstreeks 1250 tot stand kwam. Mogelijk
was het pas toen noodzakelijk dit gedeelte op
de zandgrens aan te passen. Het Rekerwed
lag immers wel naast de deur. Het Rekerwed
zelf tenslotte werd pas in 1531 ingepolderd
gelijk met het ontstaan van de
Koedijkervaart. Waterhuishoudkundige
factoren bepaalden de indeling van het
Rekerwed. Van zuid naar noord werden dat
de Zuidcr-, Midden- en Noorder-
Rekerpoldcr met in het noorden de
Mangelpolder.
De bij deze polders behorende molens
worden uitvoerig beschreven in het door
Diederik Aten geschreven artikel Alle winters
onder waetter, elders in dit blad.
Na het tot stand komen van de bedijking
rond Zanegcest kon de gemeenschap van het
buurtschap zich veiliger voelen. Zij
verkavelde opnieuw de csgrond en liet het
aansluiten op de inrichting van de
Oudburgcrpoldcr. Echte bekendheid kreeg
Zancgeest pas toen de zee andermaal liet
merken hoe betrekkelijk veiligheid was. De
Sint Elisabethsvloed sloeg in 1421
vernietigend toe, vooral in de Zijpe. Petten
verdronk en kerkelijke attributen spoelden
aan op het Zakcdijkje. Een mirakel, want het
zeewater uit een aangespoeld hostiekistje zou
na enige tijd geronnen bloed geworden zijn.
Reden om uit dankbaarheid een kapel op
Zancgeest te bouwen, die in de eerste helft
van de zeventiende eeuw gesloopt werd. Wat
nu rest is het Kapellaantje, een graspad
tussen de toenmalige Oosterdijk, nu
Kerkedijk, en de Klaassendijk bij het
haventje, nu Schapcnlaan. Tot in de vorige
eeuw vonden er in Zancgeest nog processies
plaats. Hoe het er in Zanegeest vóór de kaart
van Blaeu precies uitzag is niet bekend, maar
veel van wat we op deze kaart zien is
gelukkig nog aanwezig-en af te lezen. Zo ligt
het Enkepad nog naast de enken, zij het nu
door prikkeldraad gescheiden. Maar de
voormalige omheiningmethode in de vorm
van wallen en meidoornheggen is nog terug
te vinden.
Elet wegenpatroon is vrijwel
ongewijzigd. Aan de westkant ligt nog steeds
de Westerweg die op de kaart van Blaeu voor
het Enkepad, nu Oude Nattewcg, langs liep
en aansloot waar de Oosterwcg en
Baakmeerdijk samen kwamen. Van de
oorspronkelijke behuizing weten we niets,
wel is het open karakter gelukkig bewaard
gebleven en is de verstedelijking slechts
doorgedrongen tot de Westerweg. Enkele
monumentale stolpboerderijen geven nog
steeds een eigen accent aan Zanegcest.
Stolpboerderij van A.G. Schouten,
Baakmeerdijk 2. De boerderij werd
gebouwd in 1861 in opdracht van
Jacob Schouten.
(Foto collectie Piet Mooij)
Kortom Zanegeest is echt uniek en
bestaat vooral bij de gratie van haar vrije
ligging. Van alle kanten behoort men dit
voormalige eiland over een open ruimte te
kunnen blijven zien. Zanegeest leeft bij de
mensen en in alle toonaarden wordt het
beschreven in talrijke publicaties en boeken.
De stichting Behoud Oud Zanegeest deed
uitvoerig actiewerk tot het behoud van deze
mooie plek. De Historische Vereniging
Bergen schenkt veel aandacht aan Zanegeest
door middel van publicaties, excursies en
andere evenementen.
Kennis verrijkt en geeft inzicht. Er
liggen over onze eigen geschiedenis nog
tastbare bewijzen en kenmerken. Zij moeten
echter wel afleesbaar blijven voor de in aantal
toenemende belangstellenden.
Literatuur
Atlas van Nederland, deel 2,
Bewoningsgeschiedenis.
's Gravenhage 1984
J.H.F. Bloemers, LP. Louwe
Kooijmans, H. Sarfatij, Verleden
Land. Archeologische
opgravingen in Nederland,
Amsterdam 1981
Herman Lambooij, Getekend
Land. Nieuwe beelden van
Hollands Noorderkwartier,
Alkmaar 1987.
Piet Mooy, Henk Jellema en
Alphons F.J. Leysen, Oude foto's
van Bergen, Schoort, 1972
Arie Schermer, Bewonings-
sporen in het onderstoven
Schoorlse kustgebied, in
Westerheem, Bergen 2000
Verdwenen dijken verdwijnen.
Uitgave Provinciaal Bestuur
Noord-Holland 1993
J. Westenberg, Kennemer dijk-
geschiedenis. Amsterdam 1974
Frits David Zeiler, Hoog en Vrij.
SchoorI 1986
