UITLEGGING
TITEL-PRENT.
w!Chtm&" £^>™onhenrS:jtg*
EEN BELEZEN HEER IN DE BERGERMEER?
Uitlegging der titelprent van 'Alle de werken
van Flavius Josephus'.
(Foto. Regionaal Archief Alkmaar).
DER
DE vrccflèlykfte ftraf, gevolgd op zwaare zonden
Word door den Joodschen Staat, hier als een Maagd verbeeld
In ketenengeboeitre deerlyk ondervonden,
Een vuurbaak voor elks hort dar zich door hoogmoed ftreelc.
"De IVreedheid dreigt haar met veeljlagen te verpletten-,
Zy weent, en ziet haar Staat en 'Tempel in den brand
Haar Burger- Biechtige- en haar Zedelyke wetten
Gefchonden en verrre'ên. Dat heet Gods fterke Eand
In 't wreekenen zyri gunft irt 't weldoenfteeds tc hoonen.
Wat wond'ren heeft hy tot haar welftand niet verricht.'
Hy Jchiep deeze Aarde op dat zy hier geruft zou woonenj
Ja hy befcheen haar met zyn vriend'lyk aangezicht
Hy liet de waercld door een' Zondvloed overftroomcn,
Terwyl hy Noach bergde in de Arkwaar uit het zaad
Van'Vader Abraham eens moeft tc voorfchyn komen,
Zyn uitvq'-kooren volk. Dus heeft hy fteeds haar' ftaat
Geveiligc en befchermt. Maar achhet misvertrouwen,
Verzeld met derde luft, heeft haar van 't fpoor verleid.
Hy liec in 't open veld zyn' Tabernakel bouwen
Waar in hy eene ichets van zyne heerlykheid
Vertoonde, om haaren nek, waar 't mogelyk, te buigen:
Maar neendie was verftyft en harder dan een ftcen:
Hy nam zelf hemelen en aarde tot getuigen,
Hoe hy door zegening, kgftyding en gebe&i, - -
Haar heeft getracht in top van glori te verhoogen;
Hy gaf haar David die haar' rykstroon fteiae in kracht,
Toen hy den Jebufiet verwon door 't Alvermogen
En Salem ftichtte'c oog van 't Qoftcn vol van pragt
Hy heeft haar Salomondien Vredevorft, gefchonken
Wiens wyshcid was berucht by 't onbefnedendom
Door wiens befticr zy heeft zo heerlyk uitgeblonken
Dat ieder voor haar praal ftond van verwond'ring Hom,
Maar fterkc beencn zyn 't die weelde kunnen dragen,
Waar door de krachtigftc wel tuimelt op den grond,
En t allerfcherpft vernuft, door haar bedekte Iaagen,
Bczwykt en duizeld als het wykt van Gods verbond
VVant toen zy met dien Prins tot blinde afgodcryc
Verviel, verzonk haar zon van voorfpocd in een' nacht
Van Aflurs wreede woede en Babcls flavcrnyc:
En fchoon haar overfchot weêr wierd in ftand gebrast
Door overmaat van gunftj 't was niets: haar euveldaaden
Vermeerderden allengs en ftccgcn tot dc lucht.
VcrmeJ 1 'l !5 d°°r rC(Jcn n°°ic ,aaC mden»
To™Vil dc"sdl vcrmaa'acn deed geen vrucht,
M„ST,n,. «agtbylfcherp gcflccpcn,
t. rus die haar boom cn wortel deed vergaan
vêfd Kn ïraf vo1 dot,ddykc ncepcu
FIFr Y c.'rhoonc dar, om nooit wcir op tc (W
Hoef Hemd.' ft" r'dan u'r JOSEPHUS Schriften.
Om 'r tl !tn8f wrMk °P woIIc zooien treed,
CR BRUIN.
Verrijckt met verscheyde kopere figuur en, uyt-
beeldende princelijcke lusthoven en hofsteden,
na de Nederlandtse en Frange ordre; als oock
eenige fonteynen, maniere van enten, oculeeren,
inleggen en af-zuygen: met noch omtrent 200
modellen van hloem-perckenparterres, dool
hoven, prieelen, lat-wercken, en zonne-wijzers.
Kasinstructie voor het notarisambt.
Democritus, Beklagende weereld.
Adam van Lintz (1673-1699),
Koopmansreekeningen.
Pieter Warius,
De zes eerste, elfde en twaalfde hoeken Euclides,
vertonende de voornaamste gronden en eygen-
schappen der ...meetkonst Pieter Warius; waer
by gevoegd een toegift, om vierkanten in
driehoeken, en een agthoek in een vierkant te
beschrijven; mitsgaders een aanhang...
Commentaar op de collectie boeken
Als ik dit boekenbezit nader bekijk, kom ik tot
het volgende commentaar op de verschillende
categorieën boeken, die ik weer achtereenvol
gens de revue zal laten passeren.
De boeken over religie en filosofie
Dat Cornelis Spruijt een aantal religieuze
boeken in zijn bezit had, is niet zo verbazing
wekkend. De meeste Hollandse protestantse
huishoudens hadden toentertijd in elk geval een
(of meerdere) bijbels, en een aantal psalmboe
ken in bezit. Er zijn echter twee boeken die in
deze lijst van religieuze leesstof opvallend zijn:
Het eerste is een boek van Florentius Costerus
en het tweede een Uitleg van de Catechismus
door Zacharias Ursinus.
Florentius Costerus, een 17c-eeuwse predi
kant van de 'Gereformeerde Gemeente' in
Hoorn, was een volgeling van de strenge en meer
traditionele Beweging van de Nadere Reformatie.
Deze stroming had in de achttiende eeuw veel
volgelingen die een sobere levenswijze van bet
protestantisme probeerden na te streven. AJs
Cornelis een aanhanger was van deze Nadere
Reformatie, zou dat verklaren waarom hij geen
kostbare spullen in huis had, maar wel boeken.
Het tweede opvallende boek van onze
pachter is dc Uitleg van de Catechismus van
Zacharias Ursinus. Deze catechismus, ook wel
de Heidelbergse Catechismus genoemd, wordt
nog steeds gebruikt in protestantse kerken ten
behoeve van onderwijs in de christelijke leer.
Ursinus, de auteur van dit boek, leefde tussen
1534 en 1583 in Duitsland en had veel contac
ten met reformisten zoals Luther en Calvijn.
Dat Cornelis Spruijt de Uitleg van de strenge
Heidelbergse Catechismus in zijn huis heeft
staan, is weer een aanwijzing voor zijn streng-
protestantsc achtergrond, waaruit als gezegd,
zijn spaarzame inrichting te verklaren valt.
