hollandsche
Regts-gdeertheyt,
HUGO de GROOT
EEN BELEZEN HEER IN DE BERGERMEER?
Leescultuur in Nederland
In de «achttiende eeuw verschenen steeds meer boekwinkels in
steden, mede omdat daar beroepen uitgeoefend werden waarvoor
lezen en schrijven essentieel waren. Ook Alkmaar z.al tot die
steden hebben behoord.
Geletterdheid (kunnen lezen en schrijven) was vaak
gekoppeld «aan religie, zeker in de Noordelijke Nederlanden.
Omdat het protestantisme pleit voor zelfstudie van de bijbel,
w«as kunnen-lezen onder gelovige protestanten meer regel dan
uitzondering.
Cornelis' boekenbezit
Op het eerste gezicht lijkt de inventaris van Cornelis Spruijt voor
een pachter niet uitzonderlijk. Uit de beschrijving van de boedel
rijst het beeld op van hardwerkende, sobere mensen die zich
weinig luxe konden of wilden veroorloven. Des te opvallender is
dus de genoemde kist met een flinke collectie boeken over
velerlei onderwerpen, boeken die wij zeker niet bij een gewone
18'-eeuwse boerenpachter in de Bergermeer zouden verwachten.
Om op basis van het boekenbezit v«an Cornelis Spruijt, ons
een beeld van deze man te kunnen vormen, gaan we er van uit dat
hij zijn boeken ook daadwerkelijk las. Gezien de terugkomende
thema's en onderwerpen van de boeken, bijvoorbeeld alchemie en
wiskunde, maar ook over notariaat en rekenkunde, lijkt dat ook
wel aannemelijk.
Voor zover mogelijk heb ik nagegaan welke boeken Cornelis'
boekenkist bevatte, waar deze boeken over gingen en wat de
biografische kenmerken van de auteurs waren. De beschreven
boeken heb ik in groepen ingedeeld, gebaseerd op inhoud en
onderwerp. Ook combinaties van titels heb ik aandacht gegeven.
Niet alle boeken laat ik hierbij de revue passeren, want
daarvoor is de collectie te omvangrijk. Ik beperk me in het kader
van dit artikel tot die boeken die ons wat meer over de persoon
van Cornelis Spruijt en zijn familie kunnen vertellen.
Boeken over religie en filosofie
Een oude bijbel met koperbeskg uit 1645 (toen dus al meer dan
een eeuw oud!).
Het Nieuwe Testament (oude druk).
Bijbels Kroniek en Naemboek.
Hendrik Butting, Rijsboek der Heilige Schrift.
Hieronymus Zanchius (1516-1590); Sibrandus Gerritsz Vomelius
(1573-1613),
Een seer heerlijck ende bysonder schriflmatich tractaet ende ver
bande linge vande praedestinatie ofte voorverordeninge Godts
Hieronymus Zanchius; eerst beschreven inden latijnsche tale ende
nu nieuwelijks in onsen nederlantschen sprake overgesettet door
Sibrandus Vomelius.
Florentius Costerus (1635-1703),
De geestelijke mensch in zijn begin, voortgang en uyt-eynde:
voorgesteld in verscheyden predikatiën.
noten op eenen sleutel gesteld: na de correctie
van Cornelis de Leeuw: mitsgaders: de christe
lijke catbechismus, formulieren ende gebeden
der Gereformeerde Kercken.
Zacharias Ursinus (1534-1583); David Pareus
(1548-1622); Festus Hommius (1576-1642),
Het schat-boeck der christelycke leere: ofte
uytlegginge over den catbechismus: ende
verclaringhe der besonderste booftslucken der
christelijcke religie eertijts in de universyteyt
van Heydelbergh int Latijn voorgelesen door
Zacharias Ursinus; ende van David Pareus ...int
licht uytgegeven; ende nu nieuwelijcx overge-
sel... door Festus Hommius.
Renatus Des-Cartes (1596-1650),
De verhandeling van den mensch en de
makinge van de vrugt in 's moeders lichaam
t'zamengestelt door Renatus Des-Cartes,; En na
zijn dood in 't ligt gegeven door Clerzelier.
Boeken over geschiedenis en
rechtsgeleerdheid
Flugo de Groot (1583-1645); Simon van
Groenewegen v.in der M«adc (1613-1652),
Inleydinge tot de hollandtsche regts-geleertheyt
Hugo de Groot; bevestigt met placcaten,
hantvesten, oude herkomen mitsgaders enige
by-voegsels ende aenmerkingen op de selfde
door Simon van Groenewegen van der Made.
Titelpagina van
Hugo de Groots
Inleydinge tot
de hollandtsche
regtsgeleert-
heyt...
(Foto: Regionaal
Archief
Alkmaar).
INLEYDINGE
Tot dc
Bcfchrtyiit ly
Btn/Hpit
Met Placcaten Hantveften oude Herkomen, Rcgtcn
Rcgtf-gclccrdcn Sententiën van dc Hoven van Iuftitiein Hollant
cndc cldctsmitfgadcrs ccnigc by-vocgfcls cndc acnnicrkin-
gen op dc fclvc
DOOR
Ivf'SlMON VIN G R O E N E VV E G I
vander Made, Secretaris der Stad Dcljf. Door hem m op nieuh-s veel
vermeerdert en verbetert.
Hier is noch by-gevoegt^, Eo: er heets van het acnlcsgcncn volvoeren
der Proccftcn, voor dc Rctpcaivc Hovc van Iuftitic in Hollant, mede met nieu
we aenmerekinge door den fclven Gmnmtyn &c.
Mitsgaders het Hollantfche vcrjlerf-rccht oock door den fclven vermeerdert.
Petrus Dathenus (ca. 1530-1588); Cornelis de Leeuw
(1613-1664/1665),
De CL-psalmen des propheten Davids: met eenige andere lof-
sangen, uyt den Francoyschen in Nederlantschen Dichte overgeset
door Petrum Dathenumen tot gemack der sangers, de musijck-
T o y D e i j
Gcdrucktby Aem ois B o P.occk-vcrkoopcr woonende op't
Marc-vcltinde Vinder vandc Druck-konfl. Anno 16>z.
11II trhittjl «wr wtf Ut;
